Page 83 - NP Zbornik 46_DRUGO REVIDIRANO IZDANJE

Novopazarski zbornik, 46/2023, str. 55-102 83

koje su se urotile protiv autonomije Sandžaka” (Hasanagić: 77; Memić 1996:
69
332). Sve se, pak, rješavalo u najužem vrhu KPJ. Sandžak se, prema primarnim
partijskim stavovima, nije mogao formirati kao autonomna jedinica, jer bi to bilo
„previše” za Srbiju, u čijoj strukturi su se već naslućivali Kosovo (Kosovsko-
metohijska oblast) i Vojvodina, kao dvije autonomne jedinice (Nikolić: 420). U
usvojenoj rezoluciji je zapisano povodom podjele Sandžaka da se muslimanski
dio stanovništva „neće osetiti rastrgan jer će imati sve mogućnosti održanja
svoje vjerske i kulturne zajednice” (Purivatra 1972: 94-95). Raspuštene su i sve
druge oblasne institucije (Narodnooslobodilački front Sandžaka, Antifašistički
front žena Sandžaka i dr.) (Rahić: 35). U dvobroju Glasa Sandžaka (mart-april
1945.) Mišo Pavićević, glavni urednik, ustvrđuje: „Završena je predistorija i
sada počinje istorija Sandžaka” (Veruović 1979). Vlast je obećavala da Sandžak
neće više biti „kraj sa malo škola, a mnogo žandarmerije, malo bolnica a mnogo
bolesnika, malo puteva, a mnogo putara”. Na zasjedanju ASNO Srbije, održanom
7-9. aprila 1945. potvrđena je odluka o pripajanju većeg dijela Sandžaka Srbiji.
Skupština je odluku „narodnih predstavnika Sandžaka” ocijenila „pravilnom” i u
skladu sa željama „čitavog stanovništva te oblasti” (Nikolić: 421). Novopazarski
okrug inkorporiran u okvir Srbije bio je administrativno-teritorijalna jedinica,
poput drugih okruga, koja je potrajala dok sistem okruga nije ukinut
70

69 „Politički predstavnici muslimana” smatrali su, navodi Kosta Nikolić, da je „ovom
odlukom izneverena platforma narodnooslobodilačke borbe u nacionalnoj politici.
Posebno su bili nezadovoljni objašnjenjem da bi dalje postojanje Sandžaka predstavljalo
„izlišno i neracionalno drobljenje srpske i crnogorske celine i Jugoslaviju uopšte”, kao
i time što se ukida naziv „musliman” u nacionalnom smislu (za muslimane je rečeno
da se mogu izjašnjavati kao Srbi, Hrvati ili Crnogorci). To je ocenjeno kao vraćanje
na „hegemonističku politiku nacionalnih buržoazija” – prema: K. Nikolić, Mit o
partizanskom jugoslovenstvu, 420.
70 Hilmija Hasanagić govori na ovom zasjedanju ASNO Srbije, gdje učestvuje s delegatima
iz sandžačkih srezova koji su pripali Srbiji: „Neki reakcionari kada je narod odlučio da se
najveći deo Sandžaka priključi Srbiji, preplašili su se za sudbinu muslimana, bojeći se da
muslimani u novoj Srbiji otcepljeni od svoje glavnine neće imati ona prava koja bi imali
da su skupa. Da se upitamo koji su ti koji liju krokodilske suze nad sudbinom Muslimana
u Sandžaku? To su oni isti koljači, koji su pod četničkom kokardom i pod parolom „Za
kralja i otadžbinu” klali po desetine hiljada muslimanskih žrtava po Sandžaku... Mi
znamo da su interesi Sandžaka uključeni u interese federativne Jugoslavije i od uspeha,
od sreće nove federativne Jugoslavije, zavisi i sreća našeg Sandžaka. Ako ne bude dobro
čitavoj zemlji, neće biti dobro ni nama Sandžaklijama bez obzira uz koga bili i s kim
išli. Zbog toga je narod jednodušno odlučio da pristupi Srbiji. Nema više bojazni da
će se ponoviti velikosrpski šovinizam. Mi pristupamo velikoj demokratskoj federalnoj
Srbiji, Titovoj Srbiji, u kojoj je isključeno svako nacionalno ugnjetavanje” – vidi: H.
Hasanagić, Posle četrdeset godina, 83. Hasanagić 1991. navodi: „Mi bivši članovi,