Page 82 - NP Zbornik 46_DRUGO REVIDIRANO IZDANJE

82 Safet Bandžović, Sandžak i konstituisanje avnojske Jugoslavije...

odbora ZAVNOS-a, i Mirko Ćuković, treći potpredsjednik, nisu prisustvovali
ovoj posljednjoj skupštini ZAVNOS-a (Petranović: 461-462). Na tom skupu je
67
kazano i da u Jugoslaviji žive četiri naroda: Srbi, Hrvati, Slovenci i Makedonci,
da su, pored četiri federalne jedinice, stvorene „iz specijalnih razloga” još dvije:
Bosna i Hercegovina i Crna Gora (Lakić: 75).
68
Odluka o podjeli Sandžaka „doneta je bez konsultacije naroda, a deo
političkih rukovodilaca je smatrao da je učinjena politička greška” (Betranović
i Zečević: 621). Muhamed Hadžismajlović, član Izvršnog odbora ZAVNOS-a,
branio je autonomiju tražeći „da se treba odlučno suprotstaviti mračnim silama”,

Glišić navodi kako se u obrazloženju odluke Predsjedništva AVNOJ-a navodilo što se tiče
muslimana da nema nikakvog razloga da se Sandžak ostavi kao autonomna cjelina da bi
oni bili u jednoj zajednici: „Oni će uživati ista prava u Crnoj Gori kao i u Srbiji. Za same
muslimane će to biti korisnije i oni će tako manje moći biti plen reakcionara i nazadnjaka
koji su ih toliko otuđivali od NOB-e” – prema: V. Glišić, Konstituisanje federalne Srbije
1945. godine, 175.
67 Odsustvo S. Vukosavljevića, predsjednika Izvršnog odbora ZAVNOS-a je, ustvrđuje
Z. Lakić, „bitno kao činjenica, ali nije valjano obrazloženo, pa je ostao utisak da je to
bio izraz protesta sa odlukama koje su bile pripremljene da budu usvojene na zasjedanju
u Novom Pazaru” – vidi: Z. Lakić, Partizanska autonomija Sandžaka i jugoslovenska
federacja u osnivanju, 45; također vidi: Isti, Sreten Vukosavljević o položaju Sandžaka u
zajedničkoj državi, Simpozijum „Seoski dani Sretena Vukosavljevića”, XXVI, Prijepolje
2013, 19-24. Marjan Dimitrijevski navodi da je odluka o raspuštanju ZAVNOS-a
„последица на притисокот на врховното југословенско раководство” na ovo tijelo:
„Одлуката за поделба на Санџак влијаела еден дел на водечките луѓе на Санџак
да не учествуваат во нејзината примена. За помал дел од нив се работело за
„политичка грешка”. Така, претседателот на ЗАВНОС – Сретен Вукосавлевиќ
и за третиот претседател, Мирко Ќуковиќ, одбиле да ја посочат на последното
заседание на ЗАВНОС. Тие дури не ги ни потпишале одлуките од 29.4.1945 г., туку
тоа го сториле првиот потпретседател Мурат Шеварович (Šećerović – prim. S. B.)
и вториот потпретседател Душан Ивковиќ.” – prema: М. Димитријевски, Паралели
помеѓу АСНОМ и останатите антифашистички собранија на југословенските
простори, 71.
68 Načelo uvažavanja, ističe Janko Pleterski, „posebnosti pojedinih istorijskih područja
sa pomenutim karakteristikama, najočiglednije je primenjeno·u·slučaju Bosne i
Hercegovine, kada su se ta dva područja konstituisala kao samostalna republika.
Ali, to drugo načelo je bilo odlučujuće i za unutrašnju raščlanjenost Srbije, u odnosu
na Vojvodinu i Kosovo. Ovo drugo načelo, najzad, nije bilo odlučujuće za Sandžak”,
citirajući Branka Petranovića: „Pošto ni prilikom osnivanja ZAVNO Sandžaka ni kasnije
nije bio postavljen zahtev za posebni položaj Sandžaka u budućoj državi” - prema: J.
Pleterski, Nacije-Jugoslavija-revolucija, 463.