Page 71 - NP Zbornik 46_DRUGO REVIDIRANO IZDANJE

Novopazarski zbornik, 46/2023, str. 55-102 71

na Drugom zasjedanju AVNOJ-a nisu potpuno utvrđeni (Mihaljević 1963: 4-5).
39
Delegati srpske nacionalnosti činili su većinu među prisutnima (54%). Oni iz
Srbije nisu postavljali pitanje njenog statusa u proklamovanoj federaciji u smislu
razrješenja i preciziranja njenih granica (Bilandžić 1985: 66; Jovanović 1990: 152-
153; Nikolić 1998: 84; Petrović 2001: 73; Коцев 2020: 56; Glišić 1983: 221-232).
Način nastajanja jugoslavenske federacije određen je teškim ratnim
uslovima. Nije stvorena po uobičajenoj ustavnoj proceduri po kojoj se suverene
članice federacije udružuju u saveznu državu, već je, formalno gledano,
stvorena „odozgo” (Bilandžić: 71) Odluke Drugog zasjedanja AVNOJ-a bile su
od velikog značaja, iako ih je donio forum koji nije imao potrebni legitimitet.
Formalnu perfekciju u historiji nisu imale mnoge slične odluke, ali im se
legitimnost nije sporila. Legitimitet se stiče i gubi opredjeljivanjem društvene
većine koji se historijski događa na različit način (Petranović 1992: 532; Fira
2002: 88). Svi delegati u Jajcu nisu bili članovi KPJ. Među 63 izabrana člana
40
Predsjedništva AVNOJ-a bilo je 28 rukovodilaca KPJ i isto toliko predratnih
prvaka raznih građanskih stranaka, kulturnih i javnih radnika, sveštenika,
oficira. Predsjedništvo AVNOJ-a se 30. novembra obratilo „patriotskim
41
sinovima i kćerima Srbije i Hrvatske, Slovenije i Crne Gore i Bosne i
Hercegovine, Makedonije, Vojvodine i Sandžaka” na isti način, što predstavlja

okružnih, takođe i oblasnih NO skupština. On je objašnjavao da će one svakako biti
potrebne u Hrvatskoj, a možda i u Srbiji, ako Vojvodina i Sandžak budu došli u njen
sastav” – vidi: J. Pleterski, Nacije-Jugoslavija-revolucija, Beograd 1985, 412-414, 465.
39 U Jajcu nisu bile prisutne delegacije iz Makedonije (42 vijećnika) i Sandžaka (11), jer se
„nisu mogle probiti preko okupiranih teritorija”, kao ni vijećnici s Kosova. Na prijedlog
izvjestioca verifikacionog odbora Todora Vujasinovića, AVNOJ je odlučio da se pored
250 pismeno prijavljenih vijećnika verificira još 11 mandata vijećnika iz Sandžaka i 7
mandata (do tada depešama najavljenih vijećnika) iz Makedonije, ukupno 268. Zasjedanju
je prisustvovalo 8 zamjenika vijećnika iz Bosne i Hercegovine, 6 iz Crne Gore i 1 iz
Hrvatske. Na zasjedanju AVNOJ-a, konstatira Branko Petranović, „u prisustvu 142 od
268 izabranih delegata iz svih krajeva Jugoslavije, s kojima su glasali i zamenici delegata
na osnovu ovlašćenja, od kojih su neki imali po dva, pa i tri punomoćja, čineći da je među
onima koji su glasali bilo više od 142 delegata”; opšir. J. Broz Tito, Sabrana djela, tom
XVII, 374; B. Petranović, Istorija Jugoslavije: 1918-1988., knj. 2, Narodnooslobodilački
rat i revolucija: 1941-1945, 282-284.
40 Đilas navodi da su svi bili „na ovaj ili onaj način ‘provereni’: partijski forumi su nastojali
da uključe poznate nepartijce, tzv. rodoljube, one koji ne osporavaju ni ciljeve ni metode –
većina ‘rodoljuba’ su kasnije postali članovi KPJ, a neki su potajno to već tada bili” – vidi:
F. Švarm, AVNOJ bez naših dana, „Vreme”, br. 1195, Beograd 28. novembar 2013.
41 Istorija Saveza komunista Jugoslavije, Beograd 1985, 277.