Page 67 - NP Zbornik 46_DRUGO REVIDIRANO IZDANJE

Novopazarski zbornik, 46/2023, str. 55-102 67

nikakvih razlika, nikakve stvarne diskusije”. Ono je potvrdilo proces federalnog
institucionaliziranja Jugoslavije (Velebit 1983: 144; Bastajić 1963: 75-76; Dimić
26
1998: 166). To je bio odgovor onima, kako je Tito istakao, „koji su se nadali da će
se odmah poslije rata vratiti na staro” (Minić 1993: 190). Tito se tokom rata rijetko
upuštao u elaboriranje budućih odnosa u federaciji. Prema njegovom mišljenju
u Jajcu zapravo nije bilo nekih novih, posebnih elemenata. Sve ideje su došle
do izražaja još na Prvom zasjedanju AVNOJ-a 1942. u Bihaću (Broz 1980: 279;
Petranović 1975: 271-283). Osim šture konstatacije da će Jugoslavija biti federacija,
ne postoji, međutim, niti jedan normativni akt o tome kakva će ovlašćenja
imati savezna država, a kakva republike, ni riječi o ekonomskim, političkim,
vanjskopolitičkim, vojnoodbrambenim i drugim pitanjima organizacije nove,
federalne države. Ratni dokumenti, zapaža Dušan Bilandžić, potvrđuju tezu da
se „osnivači druge Jugoslavije nisu usudili detaljnije normirati odnose u budućoj
federaciji da ne bi izbili sporovi koji bi ugrozili političko jedinstvo koje je bilo
nužno za vodenje surovog rata protiv okupatora” (Bilandžić 1991: 51). Isticanjem
27
ravnopravnosti naroda i prava na samoopredjeljenje komunisti su se radikalno
razlikovali od politike svojih protivnika koja je pozivala na istrebljenje čitavnih
naroda ili na kolektivne odmazde. Stvarajući federativnu zajednicu, sačuvali su

26 U odluci Drugog zasjedanja AVNOJ-a ZAVNOS je definiran u njenoj trećoj tački.
„U skladu s takvom federativnom izgradnjom Jugoslavije, koja se temelji na najpunijim
demokratskim pravima, jeste činjenica da već sada, u vreme narodnooslobodilačkog
rata, osnovne organe narodne vlasti kod pojedinih naroda Jugoslavije pretstavljaju
narodnooslobodilački odbori i zemaljska antifašistička veća narodnog oslobođenja
(Glavni narodnooslobodilački odbor Srbije, Zemaljsko antifašističko veće narodnog
oslobođenja Hrvatske, Slovenski narodnooslobodilački odbor, Zemaljsko antifašističko
veće narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine, Zemaljsko antifašističko veće narodnog
oslobođenja Crne Gore i Boke, Zemaljsko antifašističko veće narodnog oslobođenja
Sandžaka, Inicijativni organ za Zemaljsko antifašističko veće narodnog oslobođenja
Makedonije) i da je Antifašističko veće narodnog oslobođenja Jugoslavije vrhovno
zakonodavno i izvršno pretstavničko telo naroda Jugoslavije i vrhovni pretstavnik
suvereniteta naroda i države Jugoslavije kao celine” – prema: V. Šumanović, Zemaljsko
antifašističko vijeće narodnoga oslobođenja Sandžaka – glavne značajke, 272.
27 Sergej Flere, pak, iznosi da stenogrami sa zasjedanja AVNOJ-a u Jajcu „nisu u celini
objavljeni, već samo ono što je Moša (Pijade) izredigovao - vrlo selektivno sa stanovišta
trenutka kada je to izašlo, pa je mnogo toga izostavljeno, a i menjano”, te da se još
skrivaju brojni dokumenti kao tajni „zbog toga što bi otkrili razne nesaglasnosti sa onom
pričom koja nam je predstavljena… Bilandžić (Dušan) je jednom rekao: „postoje tajne
koje nikada niko od nas, učesnika, neće otkriti” o mnogim temama u poratnoj Jugoslaviji
– prema: D. Štavljanin, Flere: Jugoslavija se raspala i pre uspona Miloševića, https://
www.slobodnaevropa.org/a/specijal-100-godina-jugoslavije-sergej-flere/29561483.html;
Sergej Flere–intervju, https://pescanik.net/sergej-flere-intervju.