Page 66 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 45

66 S. Bandžović, Novopazarski jevreji: tragovi u historiji i vremenu

su i rad međunarodne jevrejske zajednice. Josif Bahar je bio 1925. na Svjetskom
102
sefardskom kongresu u Beču. U Novom Pazaru je djelovalo 1937. pet jevrejskih
organizacija. Predsjednik Društva za podizanje jevrejskog hrama bio je Josef M.
Danon; na čelu Društva za pomoć sirotinji “Tiferet Bahurim” stajao je Jakov H.
Papo; predsjednica ženskog cionističkog udruženja “WIZO” bila je Regina Papo,
mjesnom cionističkom organizacijom rukovodio je Leon Bahar, a ogrankom
“Keren Kajemet Lejisrael” Rena A. Bahar. Jevreji se nisu mnogo uplitali u poli-
103
tički život grada. Bili su uvijek uz partiju na vlasti, u korektnim odnosima sa svima,
imali su jednog odbornika u novopazarskoj opštini i mahom “gledali svoj posao-
”. Moric Papo i Leon Bahar bili su članovi opštinskog odbora Radikalne stranke
104
nakon njegovog osnivanja 1919. u gradu, a podršku su pružali i drugi Jevreji, “ra-
čunajući da će im to pomoći da uspešnije obavljaju svoje poslove”. Ova stranka
105
je okupljala trgovce, rentijere, zemljoposjednike, mahom je nju činila “srpska i

102 Zakon o vjerskoj zajednici Jevreja u Jugoslaviji donijet je 14. decembra 1929. godine.
Ovoj zajednici su priznata vjerska, kao i prava autonomnog uređenja sopstvenih odnosa,
ali Jevreji nisu priznati za nacionalnu manjinu – vidi: Janjetović, Z. (2005). Deca careva,
pastorčad kraljeva: nacionalne manjine u Jugoslaviji 1918-1941. Beograd. Str. 17.
103 Damjanović, M. O jednom dokumentu jevrejske veroispovedne opštine Novi Pazar
iz 1937. godine. Str. 143; Ćirić, J. Nema više Ćifutske ćuprije. Str. 8; Živković, M. Novi
Pazar pod okupacijom i sudbina novopazarskih Jevreja. Str. 200. Saradnja se odvijala i
sa sličnim društvima u Skoplju, Beogradu, Novom Sadu i Sarajevu – vidi: Mentović, M.
Način života i običaji novopazarskih Jevreja. Str. 179; Radović, M. Jevrejska opština u
Novom Pazaru. Str. 174.
104 Radović, M. Hronika Novog Pazara u NOB-u. Str. 131; Mentović, M. – Ajbl, M.
Jevreji Novog Pazara i okoline. Str. 72.
105 Živković, M. Novi Pazar pod okupacijom i sudbina novopazarskih Jevreja. Str.
199; Mentović, M. – Ajbl, M. Jevreji Novog Pazara i okoline. Str. 74. Među ljevičarski
nastrojenim ljudima pominje se ime Santa Montija, krojačkog radnika. On je 30-ih godina
otišao u Palestinu. Moše Izrael bio je “čovek naprednih pogleda” – prema: Mušović, E.
(1965). Nešto o novopazarskim Jevrejima i njihovoj sudbini u Drugom svetskom ratu.
Jevrejski almanah. 150.