Page 63 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 45

Novopazarski zbornik, 45/2022, str. 45-94 63

sa osnovnim kapitalom od dva miliona dinara. Podigao je prve moderne zgrade
90
u gradu, prodavnicu “Vanilije”, s kancelarijama i velikim magacinom. Bio je vla-
snik više desetina kuća i dućana, gradska bolnica je bila smještena u tri njegova
objekta. Posjedovao je akcije u električnoj centrali u visini od 500.000 dinara.
91
Sumbuliko, ili Sumbul, kako su ga zvali oni koji su bili s njim u bliskim poslovima,
s ortacima, držao je 600 grla krupne i 4.000 komada sitne stoke na Pešteri. Jači
92
trgovci su imali svoje ljude po okolnim selima i mjestima (Sjenica, Tutin), s kojima
su imali dogovore o ulaganju u uzgoj grla krupne i sitne stoke na Pešteri i podjeli
dobiti. Zahvaljujući Sumbulikovom kapitalu porodice Mirka Todorovića, Ranka

90 Novopazarska banka je osnovana 1913, ali je, zbog izbijanja rata prestala s radom 1914.
godine. Među njenim osnivačima nije bilo Jevreja i Bošnjaka. Njen rad je 1919. obnovljen.
Na prvom zboru 1920. u upravi su bili: Petar Glišović, predsjednik; Jaćim Radovanović,
Jevtimije Đorđević, Uriel Alhalel, rabin; Ljubomir Đ. Jovanović, Petar Živković i Ašer
Bahar. Od 77 akcionara koji su deponirali akcije na prvom poratnom zboru, Srba je bilo
63, Jevreja 12 i dva muslimana. Od deponirane 933 akcije, Jevreji su imali 288, a dva
trgovaca muslimana 20 akcija. Kako u prvom, tako i u ovom drugom periodu rada, stoji
u izvještaju Upravnog odbora banke iz augusta 1920: “pored trgovaca, zanatlija, kafedžija
i činovnika Srba - upravni i nadzorni odbor naišao je na odličan odziv i kod akcionara
trgovaca Mojsijeve vere, koji su upisali i potpuno uplatili 308 komada akcija. Sa žaljenjem
može se ovde spomenuti da trgovci Muhamedanci iako dobro finansijski stoje nisu hteli
potpomoći ovu korisnu ustanovu i stupiti u društvo akcionara ove Banke”, osim dva trgovca
(S. Konak, S. Bačanin). Od 1921. Predsjednik Upravnog odbora banke bio je Saumuel
Konforti. Povećavanje bančine glavnice uspješnije su mogli da prate jevrejski trgovci od
srpskih. Njihovo preuzimanje Banke gotovo je u potpunosti izvršeno do kraja dvadesetih
godina. Na kraju 1929. članovi Upravnog odbora, a time i vodeći akcionari bili su: Samuel
Konforti, predsjednik; Leon Bahar, potpredsjednik; Moša Bahar, Uroš Simić, Ašer Bahar,
Sadik Konforti i Josef Danon. Banka je akcionarima uredno isplaćivala dividende, ali je
pomagala i razvoju grada. Iz Računa izravnanja za 1925. vidi se da je izdvojila za Sokolsko
društvo 800, a za obnovu manastira Sopoćani 500 dinara. Banka je 1933. vjerovatno prestala
s radom “zbog ekonomske krize” – vidi: Sekulić, M. Osnivanje i rad “Novopazarske banke”
A. D. Str. 99–110; Becić, I. M. (2017). Novopazarska banka između dva svetska rata. Baština.
42, 126; Mentović, M. – Ajbl, M. Jevreji Novog Pazara i okoline. Str. 70.
91 Živković, M. Novi Pazar pod okupacijom i sudbina novopazarskih Jevreja. Str 198.
92 A. Nikšić, Najpoznatiji novopazarski Jevrejin Sumbuliko, https://www.sandzakdanas.
rs/arhive/27418; Nikšić, A. (2021). Moj Pazar, moji ljudi, moje uspomene. Novi Pazar. Str.
182–186. Pisac Grigorije Božović (1880–1945) Sumbulika je posthumno ovjekovječio
u svojoj pripovijeci Emro Numanović – vidi: Božović, G. (1940). Neizmišljeni
likovi. Beograd. Str. 53–60; Damjanović, M. (2021). O jednom dokumentu jevrejske
veroispovedne opštine Novi Pazar iz 1937. godine. U Novopazarski zbornik 44 (135).
Novi Pazar: Muzej “Ras” Novi Pazar.