Page 56 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 45
P. 56

56                      S. Bandžović, Novopazarski jevreji: tragovi u historiji i vremenu


               Također su mnogo radni Srbi i doseljenici iz Bosne i drugih mjesta. Drugi su, u
               pravom smislu te riječi, lijeni. Kao da svoje živote prose od tuđeg rada”.  Mento
                                                                               60
               Mentović i Mirjana Ajbl navode da sve do kraja osmanske uprave, do 1912. na teri-
               toriji Novog Pazara “nema podataka o izgonu ili diskriminaciji” Jevreja.   U gradu
                                                                              61
               je, nakon Prvog balkanskog rata i ulaska u granice Kraljevine Srbije, 1913. bilo
               222 Jevreja.  Bogatstvo nekih jevrejskih trgovačkih porodica uvećavalo se nakon
                          62
               ratova 1912–1913, za vrijeme Kraljevine Srbije, tokom Prvog svjetskog rata, kao i
               u periodu između dva svjetska rata. 63























               60   Ibrić, s. (2014). Novi Pazar 1910. godine u opisu turskog novinara Ahmed Šerifa. U
               Novopazarski zbornik 37 (115). Novi Pazar: Muzej “Ras” Novi Pazar.
               61   Nikola Albahari Salaćanin navodi 2019, podsjećajući na dobre muslimansko-jevrejske
               odnose, da se u uglu jedne prostorije Gazi Isa-begovog hamama (XV stoljeće), u njegovom
               ženskom  dijelu  –  halvatu,  nalazi  neobična  kada  ili  bazen,  izgrađen  znatno  kasnije  od
               hamama. U pitanju je mikve – jevrejsko obredno kupatilo, jedan od najvažnijih objekata
               u svakoj jevrejskoj zajednici koja drži do tradicije, namijenjeno ritualnom pročišćenju.
               Napravljeno je uz dozvolu osmanskih vlasti, dimenzija 166 x 82 cm, visine oko jednog
               metra, sa sagrađenim malim stepeništem za ulaz i izlaz – vidi: N. Albahari Salaćanin,
               Mikve u Novom Pazaru, Novopazarski zbornik, br. 42, Novi Pazar 2019, 218–219. U
               nekoliko sarajevskih hamama (Gazi Husrev-begov, Firuz-begov, Isa-begov) postojali su
               također bazeni za obavljanje teville, predbračnog ritualnog pranja Jevreja – vidi: Nilević,
               B. Jevrejski hod kroz bosansku historiju. Str. 105.
               62   Živković, M. (2016). Novi Pazar pod okupacijom i sudbina novopazarskih Jevreja.
               Baština. Sv. 41, 198.
               63   Ajbl, M. (2002). Tragična sudbina novopazarskih Jevreja. U Novopazarski zbornik 26
               (253). Novi Pazar: Muzej “Ras” Novi Pazar. Površne analize prema zanimanjima Jevreja
               pokazuju da je “bogatih bilo samo tridesetak ili oko 10%”. Kod Jevreja je postojao nepisani
               zakon da siromašne sunarodnike materijalno pomažu. Ako bi se neko od njih ogriješio dva
               puta o poslovne ili moralne norme, više mu se nije pomagalo – vidi: Mentović, M. – Ajbl,
               M. Jevreji Novog Pazara i okoline. Str. 64.
   51   52   53   54   55   56   57   58   59   60   61