Page 130 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 45

130 F. Baćićanin, Mevlud u bošnjačkoj tradiciji i mevludi na bosanskom jeziku

red već uobičajene prakse da se mevlud ne uči isključivo na dan rođenja Božijeg
poslanika Muhammeda, s. a. v. s., već tokom cijelog mjeseca rebiulevvela, ali i u
mjesecu koji slijedi, tokom mjeseca ramazana i onda kada se nešto proslavlja ili
kada se nekog lijepog događaja prisjećamo, Mulahalilović dalje navodi “da se u
nas danas, naročito na selima, Mevludi održavaju zajedno sa tevhidima prilikom
obilježavanja godišnjica smrti umrlima i sl., što ranije nije bio običaj” (Mulahalilo-
vić 1987: 589). Iz ovih riječi Envera Mulahalilovića saznajemo da je obilježavanja
mevluda na dan smrti ili godišnjica nečijeg preseljanja tradicija koja se kod Boš-
njaka rasprostranila u vrijeme komunizma, a koja se zadržala do današnjih dana.

Prvi mevludi na bosanskom jeziku

Najpoznatiji i najstariji mevlud u bošnjačkoj zajednici je Mevlud Sulejmana Če-
lebije (1351–1422), koji je nastao nakon jednog događaja iz centralne džamije Ulu u
Bursi, prvoj prijestonici Osmanskog Carstva, u kojoj je Sulejman Čelebi bio imam od
njenog otvaranja 1400. godine. U ovom gradu i u ovoj džamiji nastala je najčitanija,
najslušanija, ali i najomiljenija muslimanska poema. To je djelo ljubavi prema poslaniku
Muhammedu, s. a. v. s., pod naslovom “Vesiletu’n Nedžat” u značenju “Sredstvo (put)
spasa”. Međutim, kako ovo djelo kazuje o rađanju Poslanika, s. a. v. s., te o najbitnijim
događajima iz njegovog života, tako je ono u narodu dobilo naziv mevlud, koji nosi
do današnjih dana. Iz njegovih stihova možemo saznati da je Sulejman Čelebi pisanje
mevluda završio 1409. godine u Bursi, odnosno 812. godine prema hidžretskom ka-
lendaru. Ovo navođenje u stihu datuma i mjesta pisanja nekog djela bilo je uobičajeno
kod divanskih pjesnika. “Pesma o Muhammedovu rođenju (arapski Mevlid, ali Turci
9
obično izgovaraju Mevlud) vrlo je raširena kod Turaka, a naročito u obliku koji joj je dao
stari osmanlijski pesnik Sulejman Čelebi. On je živio u doba sultana Bajazida I, čiji ga je
sin Emir Sulejman držao na svom dvoru” (Bajraktarević 1927: 190).
Mevlud Sulejmana Čelebije prevođen je na brojne jezike i na njegovim
osnovama nastali su brojni mevludi. Neki od najpopularnijih mevluda na bosan-
skom jeziku prijevod su ovog mevluda, iako su autori u njih ugrađivali stihove
kojih nema u turskom originalu. Čelebijin Mevlud smatra se najljepšom pjesmom
o Muhammedovom, s. a. v. s., životu, a “s obzirom na prijem na koji je Sulejman
Čelebijin Mevlud naišao kod turskih kritičara i književnih istoričara, a naročito
s obzirom na popularnost koju je on uživao u čitavom Osmanskom carstvu, nije
nikakvo čudo što su ga pojedini narodi te države prevodili na svoj jezik. Još prije
nekih dvadeset godina je Brusali Mehmed Tahir u svojim Osmanskim piscima (knj.
II, str. 222) pomenuo pet raznih prevoda, i to jedan naš, jedan grčki, dva arbanaska
i jedan čerkeski” (Bajraktarević 1937: 26).
Mevlud Sulejmana Čelebije ispjevan je u jedanaestercu, a “s obzirom na
nepobitnu činjenicu da je prvi, Gaševićev, mevlud na ’bosanskom’ jeziku (nastao

9 Divanska književnost je književnost pisana na arapskom, turskom i perzijskom jeziku
(Baćićanin – Šemsović 2011: 26–27).