Page 128 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 45

128 F. Baćićanin, Mevlud u bošnjačkoj tradiciji i mevludi na bosanskom jeziku

Muhammeda, s. a. v. s., i za tu su svečanost definisana i izdvajana sredstva. Sve ovo
pokazatelj je da se mevlud u Osmanskom Carstvu obilježavao dosta prije nego što
je uveden u zvanični državni protokol i da je bio rasprostranjen na prostoru cijele
Carevine. Današnje stanje u muslimanskom svijetu je takvo da je mevlud u gotovo
svim zemljama zvanični ili nezvanični blagdan i da se obilježava različitim mevlud-
skim svečanostima, čiji je sastavni dio učenje mevludske poeme.
Osmanskim osvajanjem Balkana, mevlud se počeo širiti i na evropskom tlu,
pa se i na prostoru Bosne i Sandžaka počeo obilježavati dan rođenja Božijeg posla-
nika Muhammeda, s. a. v. s. “Mevlud znači rođenje, uspomena je i sjećanje na noć
kada se rodio Muhammed pejgamber, sin Abdullahov, unuk Abdul Mutallibov, a
praunuk Hašimov. On potječe od plemenitog roda Kurejš, a rodio se u Meki, u po-
nedjeljak 12. rebiulevvela” (Baćićanin 2018: 53). Najprije se mevlud organizirao
samo na dan rođenja Poslanika, s. a. v. s., a kasnije prilikom svakog bitnijeg do-
gađaja u životu jedne bošnjačke porodice, odnosno bitnog događaja za bošnjačku
zajednicu. “Za razliku od većine zemalja islamskog svijeta, gdje je mevlud učen i
proslavljan isključivo na dan rođenja Alejhisselama (12. rebiu-l-evvel), kod nas je,
vjerovatno pod uticajem prakse iz Turske, učenje mevluda praktikovano prilikom
raznih i mnogobrojnih prigoda u toku godine” (Čolaković 2000: 26). Sagledavajući
značaj mevluda u bošnjačkoj kulturi i tradiciji možemo zaključiti da mevlud ima
široko značenje i može se posmatrati kroz više aspekata:
- najprije kao rođendan Božijeg poslanika Muhammeda, s. a. v. s.,
- kao svečanost koja se organizira na dan rođenja poslanika Muhammeda,
s. a. v. s.,
- može označavati i svečanost koja se u bošnjačkoj kulturi organizira prili-
kom obilježavanja drugih značajnih događaja u životu jedne muslimanske porodi-
ce, odnosno značajnih datuma za bošnjačku zajednicu,
- i neizostavno, mevlud označava poemu o rađanju i životu Božijeg poslani-
ka Muhammeda, s. a. v. s.
„Bilo da se radi o obilježavanju mevluda, u značenju rođendana poslanika
Muhammeda, s. a. v. s., ili organizovanju mevluda u značenju mevludske sveča-
nosti bilo koje vrste, kazivanje odnosno učenje mevluda, kao pobožnog spjeva o
životu poslanika Muhammeda, s. a. v. s., jeste glavni i neizostavni ritual. Sve ovo
upućuje na činjenicu da zapravo mevlud u kulturi, ali i u cjelokupnom životu Boš-
njaka i ostalih balkanskih muslimana, zauzima značajno mjesto i predstavlja širok
spektar društvenih institucija, folklornih i običajnih izraza, ali i veličanstvenih izli-
va ljubavi prema Pejgamberu, s. a. v. s.“ (Baćićanin 2018: 55).
Danas za mevlud možemo reći da je, osim njegove organizacije na dan rođe-
nja Božijeg poslanika Muhammeda, s. a. v. s., prvenstveno kućni i porodični obred
koji se i dalje organizuje prilikom svih bitnijih događaja u porodici, od sklapanja
braka, preko rođenja djeteta, sunneta, useljenja u kuću, tokom mjeseca ramazana,
ali i prilikom smrti člana uže porodice. Mevlud se organizira prilikom otvaranja
džamija ili medresa, prilikom dobrih noći i ostalih bošnjačkih blagdana. Ono što