Page 289 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 44-2021

Novopazarski zbornik, 44/2021, str. 279-296 289

Sasvim je sigurno da moderna osnovna škola traži savremenu organizaciju i
unutrašnje uređenje koje pruža optimalne mogućnosti za učenje i za savremeni peda-
goški rad. Za razliku od takve perspektive obrazovanje u osnovnim školama ove obla-
sti često počinje i završava se iza ulaznih vrata školske zgrade. Izlaskom učenika iz
školske zgrade obrazovanje u organizovanom obliku prestaje i ustupa mjesto sasvim
spontanim pobudama učenika da uče kući, da uče sami. Organizacija osnovne škole
javlja se u dva nivoa. Prvi proizlazi iz sistema obrazovanja, strukture učenika po razre-
dima, u matičnoj školi i odvojenim odjeljenjima. To je u izvjesnom smislu administra-
tivni nivo organizacije koja se oslikava u dokumentaciji osnovne škole, uvođenju uče-
nika u školska dokumenta, upisnice i dnevnike, elektronske dnevnike i informacioni
sistem i sl. u kojima se vode. To je organizaciona shema po kojoj se učenici prepozna-
ju, evidentiraju i svrstavaju za administrativne i slične potrebe, napreduju iz razreda u
razred i to napredovanje potrvđuju određenim sertifikatima, svedočanstvima.
Čini se da je taj nivo organizacije previše krut i statičan. Svi učenici, najbolji
i najslabiji, provode isto vreme, dajući godinu dana za jedan razred, bez obzira na
velike razlike među njima. Iako postoje zakonske mogućnosti da se taj proces dina-
mizira, da učenik za kraće vreme, naprimjer, za šest godina završi osnovnu školu, to
se rijetko dešava. Osnovne škole nekih razvijenih sistema obrazovanja imaju oba-
vezu da sve učenike, poslije svakog razreda, iz svih predmeta, izvode na komisijske
ispite. U komisiji su najmanje dva stručnjaka za dati predmet i nastavnik učenika iz
tog predmeta. Učenik može brže napredovati, jer ništa neće biti propušteno ukoliko
se učenik orijentisao da napreduje brže. On tu svoju namjeru potvrđuje na ispitu.
Razredi nisu tako krute granice kao u osnovnoj školi Srbije, za koje je potrebno
vrijedno raditi ili oklijevati punu godinu dana, niti je osnovna škola, prije svega
drugog, tek osmogodišnja institucija. Ako može trajati duže, za ponovce, zašto ne bi
bilo moguće i njeno kraće trajanje, za najbolje? Ta zakonska mogućnost je ponuđe-
na školama u zakonu o osnovnoj školi, ali nije ugrađena u sistem, tako da je škole
ne koriste. Ukoliko bi to ušlo u praksu, narušavalo bi druge domene organizacije
nastave. U tom dijelu sistem obrazovanja Srbije u ovoj oblasti funkcioniše kao i u
drugim dijelovima zemlje, bez ikakvih posebnosti, iako bi učenici ove regije imali
možda veću potrebu za primjenu propisa o bržem napredovanju.
Drugi nivo organizacije odnosi se na unutrašnje uređenje osnovne škole, uk-
ljučujući i oblike organizacije u nastavi. To nije predmet ovog rada, jer su moguć-
nosti klasične organizacije osnovne škole i nastave u njoj već iscrpljene u sistemu
obrazovanja Srbije, tako da im se skoro nema šta dodati.
Uslovi za primjenu različitih didaktičkih pristupa iz bogatog ansambla mo-
gućnosti i inovacija u evropskoj osnovnoj školi, kojoj pripada i ova, veoma su
ograničene s obzirom na nivo uređenosti osnovne škole ove oblasti i pratećih službi
i institucija oko nje, bibilioteka, filmoteka, diskoteka, arhiva, planetarija, informa-
tičkih i multimedijalnih centara itd. U tom domenu se prepoznaju zadaci nastojanja
svih osnovnih škola, ma gdje bile smještene, pa i osnovnih škola u sistemu obrazo-
vanja Srbije uključujući i one iz ove oblasti.