Page 287 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 44-2021

Novopazarski zbornik, 44/2021, str. 279-296 287

važnim segmentima rada osnovnih škola, kako je pokazano u ovom radu. Osnovne
škole ove oblasti su najmlađi dio sistema obrazovanja Srbije, od 1912. godine.
Tu svoju mladost su plaćale visokom cijenom nerazvijenosti i mnoštvom pratećih
teškoća za učenike i za nastavnike. Problem je, svakako mogao biti to što je sistem
obrazovanja Srbije polazio od evropskih kriterija osnovnog obrazovanja koji nisu
mogli biti primijenjeni efikasno i u dijelu zemlje koji je bio najduže u Srbiji u
okvirima Osmanskog Carstva, koje nije pokazivalo osobito interesovanje za razvoj
obrazovanja u područjima dalekog zapada za njih, kakav je bio Novopazarski san-
džak. U tom smislu 108-godišnji razvoj je dobrim dijelom proticao i u upornom
suzbijanju konzervatizma, negativne tradicije i zanemarivanja obrazovanja prilič-
no karakterističnog za osmansko shvatanje sistema obrazovanja.
Kako je i nerazvijena sredina premostila već neke oblike svoje nerazvijeno-
sti, postoje razlozi da sistem obrazovanja Srbije postane otvoreniji prema lokalnim
inicijativama za unapređivanje osnovnog obrazovanja, da pruža mogućnosti ško-
lovanja koje su maksimalno saglasne s uslovima života i rada ljudi, prilagođava-
nje nekih oblika organizacije, pedagoškog rada koji olakšavaju djeci nerazvijenih
krajeva da se uključuju u obrazovanje i da rad osnovnih škola prilagođavaju nivou
i potrebama nerazvijenosti. To ne mora biti manji zahtjev i niži kriterij. Naprotiv,
treba raditi na olakšavanju puta, na izboru načina i oblika organizacije i školovanja
da se ciljevi i uređenje sistema u svim bitnim odlikama očuvaju, da osnovna škola
ove oblasti bude efikasnija i za učenike i za nastavnike lakša.

Mreža osnovnih škola

To je jedno od najvažnijih pitanja za uspostavljanje savremene osnovne
škole koja bi bila podjednako dostupna svim učenicima na način koji omogućava
njihovo angažovanje uz minimalne teškoće i uz svođenje napora učenika i nastav-
nika na najmanju mjeru. Čitav posao oko osnivanja i otvaranja osnovnih škola,
podizanja školskih zgrada i objekata, raspored osnovnih škola i objekata u geograf-
sko-teritorijalnom prostoru, te svakako dominantno i najskuplje materijalno pitanje
obrazovanja, čini mrežu osnovnih škola.
To pitanje ne muči druge vrste škola i univerziteta na način koji pogađa
osnovnu školu. Mjesto svih drugih škola je grad, dok se planeri mreže škola bave
drugim, relevantnim pitanjima za mrežu tih, naprimjer, srednjih, umjetničkih itd.
škola.
Skoro jednovjekovna historija i tradicije osnovne škole ove oblasti u sistemu
obrazovanja Srbije protekla je u neprestanom izgrađivanju, dovršavanju i usavr-
šavanju mreže osnovnih škola, njenom usaglašavanju sa potrebama učenika, ali i
naselja stanovništva uopće. Valjanost te mreže potvrđuje njena prikladnost broj-
nosti djece za osnovnu školu i potrebama da osnovna škola bude institucija koja
daje savremeno obrazovanje. Ta dva načela stalno su dominirala razvojem mreže
osnovnih škola i u tome su njene brojne prednosti.