Page 123 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 44-2021

Novopazarski zbornik, 44/2021, str. 117-132 123

neki ugledni muslihuni potječu iz bogatih kuća, iz čega se izvodi zaključak „da se
ugled porodice ipak određuje i po imovnom stanju, a ne samo po časti, poštenju
i ostalim merilima ugleda proisteklih iz idealnog modela ponašanja vezanog za
tradicijsku strukturu svesti“ (Gavrilović. 2013: 32). Ne bi trebalo biti sporno da
imovno stanje utječe, odnosno može utjecati na sveopći ugled pojedinca, odnosno
porodice, ali bi se mogla zastupati i teza da odabir imovno dobrotojećih muslihuna
može predstavljati i svojevrsnu „garanciju“ objektivnog i nepristrasnog postupanja
u mirenju zavađenih strana.
Tradicionalni način odabira muslihuna jedan je od bitnih elemenata koji
razlikuje ovu ustanovu od posrednika, arbitara i članova mirovnih vijeća shvaćenih
u pozitivnopravnom smislu. Zato potonji, kako se primjećuje, ne uživaju ugled u
građanstvu kao što ga uživaju muslihuni, s obzirom na to da nisu određeni u skladu
s tradicijom, što svakako utječe i na stepen povjerenja naroda u njih.
19
III
Muslihuni postupaju u sporovima različite prirode, počev od sporova po-
vodom međa, naknade štete, preko sporova iz oblasti porodičnih odnosa, pa do
odgovarajućih delikata koji spadaju u domen krivičnog prava, kao što su uvrede,
tjelesne povrede, saobraćajne nezgode, uključujući i mirenje u slučajevima ubi-
stva. Od prirode spora zavisi i broj muslihuna koji učestvuje u mirenju. „Za dug
krvi imenuje se 24, 30 ili čak 36 ljudi, dok se za manje sporove imenuje manji broj
ljudi: 5–10 za telesnu povredu, otmicu, uvredu; 3–5 za sporove oko žene, naknadu
štete koju učine deca ili stoka, sitnu krađu, utvrđivanje međe i sl“ (Gavrilović.
2013: 32). Svakako najinteresantniji su slučajevi mirenja povodom „duga krvi“,
odnosno kada krivac uzrokuje smrt drugog lica, jer se time sprečava krvna osveta.
Postupanje muslihuna bazirano je na odgovarajućim principima. Kaže se da se
prva lekcija koju novi, mlađi muslihuni uče od onih starijih, sastoji iz tri tačke: 1) „ni-
kada se ne svrstavaj na jednu stranu“, 2) „nemoj mnogo govoriti“ i 3) „pazi da ti ljudi
riječ ne bace za vrata (da ne izgubiš povjerenje među ljudima“) (Kurtanović. 2019:
38). Kratko rečeno, radi se o principima nepristrasnosti, objektivnosti i povjerenja.
U pojedinim istraživanjima opisan je postupak mirenja od strane muslihu-
na (Gavrilović. 2013: 31–35). Kao brojni običajni (i sakralni) instituti postupak
mirenja od strane muslihuna praćen je odgovarajućim ritualima. Za pretpostavku
je da postoje i mjesne razlike u postupanju muslihuna, što se ogleda i u primjeni
konkretnih običaja, njihovim nazivima i sl. Bez bližeg ulaženja u pojedinosti, po-
20
19 S tim u vezi Gavrilović navodi: „Nova mirovna veća nemaju nikakav ugled u narodu,
jer se u njih ne biraju ljudi koji odgovaraju tradicijskim kriterijumima za to ko može da
bude muslihun, tako da ljudi nemaju poverenja u njih“ (Gavrilović. 2013: 35).
20 Obrađujući ustanovu muslihuna, Gavrilović navodi: „Mada postoji nekoliko varijanti ovog
suda, koje su zadržale elemente različitog porekla i starosti, u ovom slučaju će biti naveden
samo najopštiji obrazac jer je to dovoljno za ispitivanje razloga funkcionisanja ustanove
muslihuna paralelno sa pozitivnopravnim sudskim postupkom“ (Gavrilović, 2013: 31).