Page 14 - Zbornik 40

14 Esad Rahić 40/2017

U Kosovskom okrugu su u nekim albanskim selima, pod okriljem Nijemaca,
naoružavani i dobrovoljci, zvani vulunteri. Oni su boravili u svojim selima, bili
pod komandom seoskih starješina, a služili su kao granična straža. Albanska
žandarmerija i formacija vuluntera, u početku su bile malobrojne, ali su se kasnije
uvećavale.
U Novom Pazaru, odnosno u Deževskom srezu bili su dijelovi istih njemačkih
jedinica koje su zaposjele kosovskomitrovačko područje, a zatim obezbjeđivale
zaposjednutu teritoriju i uspostavljeni okupacijski režim. Najprije su dijelovi 60.
motorizovane divizije ušli u Novi Pazar (16. aprila), a zatim su došle jedinice 294.
pješadijske divizije. Predstavnici ovog sreza učestvovali su na skupu u Kosovskoj
Mitrovici 21. aprila 1941. godine, kada je donijeta odluka o predaji cjelokupne
vlasti albanskoj, odnosno bošnjačkoj nacionalnoj grupi. Po povratku sa ovog
skupa, a u sporazumu sa njemačkom komandom mjesta, počelo je preuzimanje
vlasti, prvo u Novom Pazaru, a zatim u ostalim opštinama Deževskog sreza. Mada
se pretežno radilo o bošnjačkom življu, preuzimanje vlasti je imalo proalbanska
obilježja. Smijenjeni su i preuzeti organi okružne, sreske i opštinske uprave, zatim
sudstvo, poreska uprava i pošte. Počelo se od Sreskog načelstva. Smijenjen je
sreski načelnik Dragoljub Pantelić, a na njegovo mjesto je postavljen Ahmed Daca.
Istog dana Novi Pazar su napustili i bivši sreski načelnik i svi policijski pisari koji
nisu bili iz Novog Pazara. Potom je smijenjen i predsjednik novopazarske opštine
Dušan Davidović. I ovu funkciju je privremeno preuzeo Ahmed Daca. Kasnije će
ovu funkciju vršiti Jonuz Mulahodović. Od 36 opštinskih odbornika, nijedan nije
ostao. Aćif je imenovao 36 novih. Svi su bili Bošnjaci. Službenici opštine, Srbi i
Bošnjaci, ostali su na svojim dužnostima. Smijenjen je i predsjednik Okružnog suda
Mihailo Damjanović. Otpušteni su svi službenici ovog suda i sudije. Na isti način
se postupilo i sa predsjednikom Sreskog suda Đorđem Kostićem i sa sudijama i
službenicima ovog suda. Promjene su brzo izvršene i u drugim ustanovama: Poreskoj
upravi, Pošti, Šumskoj upravi u Rasadniku. Obustavljen je rad u školama i odmah
su počele pripreme za otvaranje škola na albanskom jeziku. I ovdje je formirana
žandarmerija, 23. aprila 1941. godine. Najprije je razoružana stara žandarmerija
i potom od bošnjačkog življa formirana tzv. Albanska žandarmerija. Za njenog
komandanta postavljen je rezervni žandarmerijski kaplar Azem Adžović. I smjena
opštinskih uprava, na seoskom području sreza, izvršena je 12. maja 1941, na sličan
način kao i u gradu. 9
U Tutinu je za načelnika sreza imenovan Mustafa Alijević, rođak Ferhat-bega
Drage, inače do rata urednik „Kosovskih novina“.
10
U Beču su, 21. i 22. aprila 1941. godine, obnavljeni razgovori između
italijanskog i njemačkog ministra vanjskih poslova, grofa Ćana i von Ribentropa,
prilikom kojih se raspravljalo o komadanju jugoslovenskog teritorija i u tim okvirima o
razgraničenju okupacionih zona na Kosovu. Tada su se odrazile njemačko-italijanske

9 Mijo Radović, Novi Pazar u revoluciji, Novi Pazar i okolina, str. 309-312
10 Milorad Vavić, XHafer Deva, str. 195