Page 10 - Zbornik 40

10 Esad Rahić 40/2017

vlast. Teritoriju Sandžaka su okupirale njemačke jedinice iz sastava II armije (8.
tenkovska i 60. motorizovana pješadijska divizija). Pošto su se kralj i vlada evakuisali
iz zemlje već 15. aprila, dva dana kasnije, Vrhovna komanda jugoslovenske vojske
potpisala je bezuslovnu kapitulaciju.
Teritoriju Kosova i Ibarskog basena branile su jedinice jugoslovenske
3. armije, a napadale Hitlerove vojne formacije koje su nadirale iz Bugarske.
Njemački 40. motorizovani korpus prodirao je preko Makedonije. Njegova 9.
oklopna divizija je iz Skoplja napadala jednim krakom zapadnu Makedoniju, a
drugim Kosovo, zauzevši 9. aprila Uroševac, 10. aprila Suvu Reku i Prizren, 11.
aprila Prištinu, a dva dana kasnije i Vučitrn. Sjeverno od ove nadirala je, počev od 8.
aprila, druga njemačka kolona iz Bugarske, 14. korpus 1. oklopne grupe, čija je 60.
motorizovana divizija, poslije osvajanja Niša, Kruševca i Kraljeva, krenula na jug
Ibarskom dolinom i 15. aprila zauzela Rašku. Narednog dana je okupirala Kosovsku
Mitrovicu, dok je drugim krakom iz Raške prodrla u Sandžak i 16. aprila zaposjela
Novi Pazar i Sjenicu. Tako su njemačke jedinice okupirale Kosovo i Ibarski basen
prije potpisivanja bezuslovne kapitulacije. Poslije osvajanja Jugoslavije počelo
1
je izvlačenje operativnih trupa i njihovo pregrupisavanje radi napada na Sovjetski
savez, a u Jugoslaviji su ostavljene samo trupe kojima je povjerena uloga prvih
okupacijskih jedinica, do dolaska posadnih jedinica, u drugoj polovini maja 1941.
godine. Komanda 2. armije, kojoj je bio povjeren ovaj zadatak, odredila je da tri
divizije i jedan pješadijski puk 11. armijskog korpusa preuzmu ulogu posadne trupe
na okupiranoj teritoriji Srbije. Teritoriju Kosova i Ibarski basen s novopazarskim
dijelom Sandžaka zaposjela je i tu kratko ostala kao prva okupacijska jedinica –
60. motorizovana divizija. Za jedinicama 60. motorizovane divizije, stigla je na
ovu teritoriju i 294. pješadijska divizija istog korpusa i zaposjela dio Kosova, Niš
i Kragujevac. Ona je smijenila 60. motorizovanu diviziju koja je 25. aprila počela
da prebacuje jedan svoj dio, a od 17. do 25. maja i glavninu, na prostor Užice –
Valjevo – Lešnica – Sarajevo – Pljevlja. Zadatak jedinica 60. i 294. divizije bio je da
po završetku ratnih operacija zaposjednu okupiranu teritoriju, prikupe i obezbijede
ratni plijen, rukovode transportom jedinica, koje kreću u nova osvajanja, održavaju
red i mir na svom području i rukovode obukom.
2
Od početka maja, u okviru njemačkog okupacionog vojno-upravnog sistema
u Srbiji, u Kosovskoj Mitrovici je djelovala Krajskomandantura (okružna komanda)
nadležna za dio Kosova pod njemačkom okupacijom (srezovi sa sjedištima u
Kosovskoj Mitrovici, Vučitrnu i Podujevu), Studenički (Raška) i Deževski srez
(Novi Pazar).
U toku maja 1941. godine, povlače se iz Grčke i Jugoslavije operativne
jedinice koje su učestvovale u aprilskom ratu, a zamjenjuju ih stalne posadne

1 Oslobodilački rat naroda Jugoslavije 1941-1945, Beograd 1957, str. 22-30; Velimir Terzić,
Jugoslavija u aprilskom ratu 1941, Titograd 1963; Kosovska Mitrovica i okolina, 1979, str. 247-250;
Srbija u ratu i revoluciji 1941-1945, Beograd 1976, Petar Višnjić, Aprilski rat, str. 35-36, 42-43
2 Partizanski odredi Kopaonički, Šaljski i Ibarski, Beograd 1981, str.14