Page 9 - Zbornik 40

Esad Rahić UDK 94(497.1 Санџак)”1941/1945”
Novi Pazar 355.48(497.1 Санџак)”1941/1945”

SANDŽAK TOKOM DRUGOG SVJETSKOG RATA

Sažetak: Teritorija Sandžaka je nakon okupacije postala predmet ekspanzi-
onističkih ambicija Njemačke i Italije i ratnih marionetskih tvorevina Neza-
visne Države Hrvatske i Velike Albanije. U Sandžaku su vođene žestoke borbe
između dva ideološki suprotstavljena pokreta: partizanskog i četničkog, od
čijeg ishoda je zavisio biološki opstanak bošnjačkog naroda. Prostor Sandža-
ka zahvataju ustaničke borbe već od 14. jula 1941. godine. Sandžak je od 1.
do 20. septembra 1941. bio centar najvišeg oblasnog i jugoslovenskog vo-
jnog i partijskog rukovodstva NOP-a, a od 20. novembra 1943. do 29. marta
1945. godine imao je Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja
Sandžaka sa cjelokupnom zemaljskom, vojnom i civilnom strukturom vlasti.
Od prvih pet proleterskih brigada, Sandžak je dao tri (treću, četvrtu i petu),
a također je imao i svoju 37. sandžačku diviziju. U NOR-u je uzelo učešće
15.000 boraca bošnjačke nacionalnosti iz Sandžaka i Crne Gore. Sandžak je
dao 27 narodnih heroja.

Ključne riječi: Sandžak, Oblasni komitet KPJ za Sandžak, ZAVNOS, Rifat
Burdžović Tršo, Sreten Vukosavljević, sandžačke brigade, partizani, četnici,
ustaše, Nijemci, Italijani

U aprilskom ratu Sandžak je doživio sudbinu Jugoslavije: najprije je bio
okupiran, a onda je nastao pravi grabež oko njegove teritorije. Oko teritorije
Sandžaka su se otimale ne samo njemačke i italijanske okupatorske snage, već i
dvije ratne državne tvorevine pod patronatom sila Osovine: tzv. Nezavisna Država
Hrvatska (NDH) i tzv. Velika Albanija. Također, na teritoriji Sandžaka od samog
početka okupacije, osjetilo se djelovanje dva ideološki suprotstavljena pokreta:
partizanskog i četničkog.
Tokom aprilskog rata koji je trajao samo 12 dana, na teritoriji Sandžaka se
nisu vodile ratne operacije i ta činjenica je uslovila da su dvije njemačke divizije, u
toku jednog dana, (16. aprila), zauzele sva sreska mjesta i uspostavile okupacionu