Page 35 - Zbornik 39

39/2016 DEOSMANIZACIJSKI PROCESI NA BALKANU.. 35

Golom Brdu 11, Malom Brdu osam, Kovaču u Boljanićima 10, u Oćevini jedna,
Potpeću dvije, Pljevljima 40, po drumovima (handžije) sedam i u Druglićima 30
porodica. U prijepoljskoj kazi je naseljeno 56: u Jovovcu 10, okolini Prijepolja
15, Plužju (više Tolaca) 10, Priboju šest, Čuvakući (više Priboja) tri i na Goleškim
Brdima 10 porodica. U novovaroškoj kazi bilo je 30-40 porodica naseljenih na
Manguri, osam pod Tikvom, pet u Krivoj Kaldrmi kod sela Draževića. Po Rogozni
i Deževi naseljeno je 26 porodica. U Sjenici i Novom Pazaru bilo je, po procjeni
99
I. Kosančića, 60-70 muhadžirskih porodica. U avgustu 1912. sveštenik Simo J.
Šiljak je u izvještaju Jovanu S. Plamencu, crnogorskom ministru unutrašnjih djela
i zastupniku ministra prosvjete i crkvenih poslova, iznosi da je osmanska politika
koloniziranja stvorila u pljevaljskoj nahiji muhadžirske naseobine: u Kruševu 11
čitluka, Katunu tri, Bučju 35 (novo selo), Brvenici 26, Šumilici jedan, Brvenici šest
i Pljevljima (Rihvaniji, Hadži Zakariji, Hamdiji, Podgori i Boljanićima) 36 čitluka.
Država je također, po ovom izvoru, kupila „od propalih Turaka” i razdijelila mu-
hadžirima zemlju u Židovićima, Vidrama, Poblaću, Boljanićima, Brvenici, Oćevini
i Rasci za sumu od 3.703 turske lire i 213 groša. Po srpskim izvorima iz 1913.
100
u pljevaljskom srezu je, pored muhadžira iz Crne Gore i Hercegovine, bilo 400, u
prijepoljskom 1.200 i novovaroškom srezu 600 muhadžira iz Bosne. U Sandžaku
101
su evidentirane brojne muhadžirske porodice doseljene nakon 1878. iz BiH.
102
Muslimani su činili većinu po varošima u Sandžaku prve decenije XX stoljeća.
Hrišćana je, prema osmanskoj statistici, bilo 11% u Novom Pazaru, 16,1% u Sjenici,

99 Upor. I. Kosančić, Novopazarski Sandžak i njegov etnički problem, 65-66; V. Šalipurović, Kulturno-
prosvetne i političke organizacije, 304; T. Stanković, Putne beleške po Staroj Srbiji, 179, 184.
100 T. Bošković, Iseljavanje srpskog stanovništva iz Raške oblasti (Sandžaka) u Crnu Goru od
1900. do 1912. godine, 287; N. Rakočević, Stanje na crngorsko-turskoj granici uoči Balkanskog
rata (1908-1912), Istorijski zapisi, br. 3-4, Titograd 1962, 494.
101 AS, MID, PPO, 1913, f. XV, No. 40.
102 To su, između ostalih, sljedeće porodice: Zejnelovići i Mahmutovići u Voljevcu i Radojevoj
Glavi kod Bijelog Polja (iz Bosne), Bošnjaci u Novoj Varoši i Varevu (iz Bosne), Gološi u Noćajama
(iz Hercegovine), Grudići u Novom Pazaru (iz Bihaća), Delimeđci, odnosno Husići u Delimeđu
(iz Bosne), Demovići u Novom Pazaru, Rvatskoj i Goduši (iz Bosne), Ikovići u Novom Pazaru (iz
Bosne), Jandrići u Novom Pazaru (iz Hercegovine), Kriještorci u Novoj Varoši, Prijepolju i Tutinu
(iz Hercegovine), Kurahovići u Novom Pazaru (iz Gacka ili Bugojna), Kurtovići u Novom Pazaru
(iz Hercegovine), Malmudirovići u Novom Pazaru (iz Bihaća), Komserovići u Novom Pazaru
(iz Travnika), Hadžimujovići i Harčinovići u Novom Pazaru (iz Gračanice), Mehovići u Trnavi
(iz Korjenića kod Goražda), Mustafići u Novoj Varoši i Novom Pazaru (iz Sarajeva, gdje su se
prezivali Slinići), Pašovići u Novom Pazaru (iz Livna 1883. i Foče 1910.), Planići u Novom Pazaru
(iz Hercegovine), Redžepefendići u Novom Pazaru (iz Bihaća), Rustemovići u Novom Pazaru (iz
Stoca gdje su se prezivali Pitići, došli iz Foče 1882.), Tabakovići u Novom Pazaru (iz Rogatice),
Hajradinovići u Bogačiću, Dubinju, Sjenici i Novom Pazaru (iz Bosne), Hasanbegovići u Novom
Pazaru (iz Gacka), Hrnjaci u Trnavi, Lozni i Novom Pazaru (iz Hercegovine), Ciljevići u Sjenici (iz
Bosne), Čivići u Novom Pazaru (iz Travnika); opšir. M. Nedeljković, Krst i polumesec - najstrašnija
srpska razdeoba, Beograd-Bijelo Polje 1993, 72-74; S. Pačariz, The migrations of Bosniaks to
Turkey from 1945 to 1974: the case of Sandžak, Sarajevo 2016, 56-57.