Page 27 - Zbornik 39

39/2016 DEOSMANIZACIJSKI PROCESI NA BALKANU.. 27

V. Šalipurovića, u početku protivilo naseljavanju muhadžira iz BiH, pa je na njega
vršen pritisak da ne ometa njihov dolazak. U jesen 1907. u Novoj Varoši je, tim
povodom, boravio Mehmed Husni-beg, okružni načelnik iz Sjenice. On je u razgo-
voru sa lokalnim Bošnjacima o pitanju naseljavanja muhadžira kritikovao one koji
su se tome protivili. Nakon toga otpočela je gradnja muhadžirskih naselja i u ovom
kraju. I. Kosančić je navodio da se po Sandžaku „protežu gusta naselja muhadžir-
ska između Kamene Gore, Zvijezde i Babine, na granici pljevaljske i prijepoljske
kaze, zatim u novovaroškoj kazi na Manguri, ispod Tikve na Krivoj Kaldrmi, kod
sela Draževića i u Međugorju. Zatim rastureno je dosta muhadžirskih naselja po
Rogozni i po Deževi”. Vlasti iz Sjenice i Nove Varoši su slali neistinite izvještaje
nadležnim organima da se muhadžirima dodjeljuje državna, carska zemlja, jer se
seoske utrine i pašnjacima po zakonu nisu smjeli dodjeljivati. Muhadžiri su nakon
47
1908. nastanjeni po novonastalim naseljima na Tikvi, Krivoj Kaldrmi, Manguri,
Međugorju, u Druglićima, Draževićima, Bistrici, Bosanju, Jovovcu, Plužnji, Ču-
var-kuću i Goleškom brdu u okolini Nove Varoši, Priboja i Prijepolja, te u Bučju,
Bremenici, Oćevini, Borovači, Golom Brdu, Malom Brdu, Boljaniću i Potpeću u
pljevaljskom kraju. Muhadžiri, naseljeni u Manguri, u novovaroškom kraju, na
48
utrinama i pašnjacima, bez alata i stoke, živjeli su oskudno. Srbi iz okolnih sela im
nisu pomagali „nego su im smetali i kad god mogli napadali ih”. Neki su se mu-
hadžiri zato iselili, dok su drugi, koji su posjedovali nešto novca, otvarali hanove.
49
Naseljavanjem muhadžira zatvorene su ispaše za pojedina sela. Muhadžiri su u
Druglićima zatvorili ispašu za selo Pčelice, a u Jelama i Bukovcu za sela: Goleša,
Dobrilovići i Požegremca u pribojskom kraju. U prijepoljskom kraju neke poslje-
dice po stočarstvo imalo je nastajanje muhadžirskih naselja u Šerbetovcu i Paljici,
kao i u pljevaljskom kraju formiranje naselja u Borovači, Brvenici, Golom Brdu,
Malom Brdu, Kovaču, Boljanićima, Oćevini, Potpeću i drugim mjestima. Petar
50
Kosović, direktor srpske gimnazije u Pljevljima, izvjestio je srpsko ministarstvo
inostranih djela polovinom februara 1908. da se muhadžiri iz BiH naseljavaju u
okolini Nove Varoši, da se vlast „živo dala na posao da tamo između tih srpskih

594; Istorija srpskog naroda, knj. VI, tom I, 270; B. Kljajević, Pljevaljski kraj i njegov značaj u
seobama stanovništva, Breznički zapisi, br. 6, Pljevlja 1995, 99; S. Nedeljković-G. Jović, Istorijsko-
geografski pogled na demografske karakteristike Kosova i Metohije krajem XIX i početkom XX
veka, Baština, sv. 9-10, Priština-Leposavić 1998-1999, 247.
47 V. Šalipurović, Raonička buna, II, Priboj 1970, 14-15.
48 U. Šešum, Uticaj seoba muhadžira na promenu etničke i verske strukture naselja severne i
zapadne Stare Srbije (1878-1910), Srpske studije, knj. 5, Beograd 2014, 133.
49 Upor. Novovaroški kraj kroz istoriju, Nova Varoš 1991, 153; N. Rakočević, Stanje na crnogorsko-
turskoj granici uoči Balkanskog rata (1908-1912), Istorijski zapisi, br. 3-4, Titograd 1962, 494.
50 I. Kosančić, Novopazarski Sandžak i njegov etnički problem, Beograd 1912, 64-65. Prema
Kosančiću, od aneksije je u pljevaljskoj kazi naseljeno 190, a u prijepoljskoj 56 porodica. U
pljevaljskom mutesarifluku naseljeno je za tri godine 240 porodica. Najveći dio, više od dvije trećine
došao je iz BiH, ostali iz unutrašnjosti osmanske države, odakle su, tražeći pogodnija staništa,
bosanski muhadžiri najradije dolazili u Sandžak.