Page 227 - Zbornik 27

232 Evgenija Blanu{a NZ27/2003

{ke {kole sve do pojave De~ana i Sv. Arhan|ela kod Prizrena. \. Bo{ko-
vi} u najkra}im crtama analizira crkvu Sv. Petra i Pavla. To je jedno-
brodna gra|evina, ~ije je gra|ewe izvedeno nepravilno i nebri`qivo, sma-
tra autor, i pripada takozvanom primorskom, odnosno mediteranskom ti-
pu gra|evina. Deo o arhitekturi u monografiji »@i~a« \ur|a Bo{kovi}a
obiluje istorijskim, arheolo{kim i arhitektonskim podacima koje je
autor bri`qivo rasporedio u mawe celine. Bez obzira na razliku u wiho-
vom obimu, Bo{kovi} je insistirao na skoro svim dostupnim podacima.
Slede}i ve} utvr|enu formu u metodologiji ovakvog dela, Bo{kovi} se ni-
je dao zavesti mno{tvom podataka, ve} je dosledno sledio zadatu koncepci-
ju. Autor nagla{ava da bez @i~e ne bi bilo mogu}e shvatiti ni razvoj srp-
ske sredwevekovne arhitekture, posebno ra{ke {kole, i isti~e wen veliki
istorijski zna~aj. To isto bi se moglo zakqu~iti i o monografiji »@i~a«
\. Bo{kovi}a.
Korpus spomenika o arhitekturi Nemawinog doba Bo{kovi} je na-
23
pisao u saradwi sa Milkom ^anak-Medi}. Autori su prilo`ili kra}i
uvod u kojem su hronolo{ki izlo`ili po~etke istra`ivawa ovog korpusa
sakralnih gra|evina. Integralni tekst je napisala Milka ^anak-Medi}.
Autori su obradili {est spomenika, svaki u posebnom poglavqu, a u
svakom poglavqu su insistirali na identi~noj klasifikaciji podataka
razdvojenih u podnaslove: polo`aj, istorija, osnova i prostorna struktu-
ra, spoqni oblici, zidawe i gradivo, razmere, delovi gra|evine (stalan
name{taj, stawe prou~enosti i nere{ena pitawa, bibliografija i crte`i
i fotografije). Slede}i ovaj obrazac, autori su pomogli ~itaocima i is-
tra`iva~ima u pra}ewu ove vrlo bogate materije. Ovaj korpus sakralnih
gra|evina ~ine: Sv. Nikola u Toplici kod Kur{umlije, Bogorodi~ina cr-
kva u Toplici kod Kur{umlije, Sv. \or|e u Rasu — \ur|evi Stupovi, Bo-
gorodi~ina crkva u Studenici, Bogorodi~ina crkva u moravskom Gracu i
Sv. Nikola u Kon~ulu.
Crkva Sv. Nikole u Toplici kod Kur{umlije podignuta je na mestu
starije ranovizantijske nekropole kao manastirska crkva. Autori isti~u
da je sagra|ena u razdobqu od 1158. ili od 1162. do 1168. godine. Crkva nije
u celini istovremeno gra|ena, bele`e autori. Potom autori izla`u de-
taqne podatke o `ivotu i ulozi manastira, kao i o istorijskim kretawima
koja su uzrokovala mawa ili ve}a o{te}ewa, razarawe i na kraju potpuno
ga{ewe manastirskog `ivota.
Crkva Sv. Nikole je jednobrodna gra|evina, osnove u obliku sa`etog
upisanog krsta, sa trodelnim oltarskim prostorom, dok je naos obrazovan
iz dva traveja me|usobno odvojena pilastrima. Gorwu konstrukciju crkve

23 \. Bo{kovi}, M. ^anak-Medi}, nav. delo.