Page 225 - Zbornik 27

230 Evgenija Blanu{a NZ27/2003

@i~e, Bo{kovi} je uo~io jednu promenu: bo~ni prisloweni luci su privu-
~eni prema istoku ({to je mo`da izvr{eno da bi se oja~ala konstrukcija
kupole) i postojawe niskog transepta, koji imaju dvostruku ulogu funkci-
onalnu i konstruktivnu, zakqu~uje Bo{kovi}. Dve bo~ne kapele, posve}ene
Sv. Savi Jerusalimskom i Sv. Stefanu, javqaju sa po prvi put u srpskoj ar-
16
hitekturi, nagla{ava autor. Bo{kovi} isti~e zna~ajno mesto crkve Vaz-
nesewa u razvoju ra{ke {kole. Uticaji iz Vizantije i sa Zapada doprineli
su sazrevawu tipa hrama koji }e uticati na daqi razvoj srpske sredweve-
17
kovne arhitekture. Analizu Bo{kovi} nastavqa zakqu~kom da je osnova
hrama u obliku izdu`enog upisanog krsta, oboga}ena pevni~kim prostori-
jama niskog transepta. Za razliku od ranijih spomenika ra{ke {kole @i-
~a je jo{ sa`etija, s tim {to je proporcionalno izdu`ena u vis, dok je kupo-
18
la dominantan prostorni element, bele`i autor. Fasade su jednostavne i
na wima se ne ocrtava unutra{wa konstrukcija (kao na prethodnim spome-
nicima ra{ke {kole), samo su poneke povr{ine o`ivqene plitkim ni{a-
ma, navodi Bo{kovi}. Unutra{wost crkve je dobro osvetqena {to je uslo-
vqeno rasporedom prozorskih otvora.
Zidovi su spoqa ra|eni od opeke i kamena, a gorwi delovi fasade,
kao i gorwi delovi kupola izra|eni su od pritesane sige, bele`i autor. Od
sige su izra|eni lukovi i svodovi, dok je mermer (oklesan i gla~an) upotre-
bqen jedino za okvire portala. Krov je prvobitno bio od olova, zakqu~uje
Bo{kovi}. Profilacija pojedinih elemenata, naro~ito venaca, bila je da-
leko bogatija, smatra Bo{kovi}. Za fasade crkve je bilo predvi|eno da bu-
du omalterisane, a malter je obojen (na svetogorski na~in) tamnocrvenom,
purpurnom bojom, isti~e autor. Potom autor bele`i opise dozidanih pro-
storija ({to je zakqu~io iz ~iwenice da im temeqi nisu bili konstrukci-
ono vezani za hram) proskomidije i |akonikona. Tremovi vestibili ispred
zapadnih ulaza u bo~ne kapele su doprineli da fasada crkve, pre nego {to
je sagra|ena spoqna priprata, ima fiktivan oblik trobrodne bazilike,
smatra Bo{kovi}, i prila`e kra}i opis i analizu zasvedenih tremova iz-
me|u transepta i bo~nih kapela. Autor posebno izdvaja poglavqe »Spoqna
priprata i kula« i bele`i da je kula koja se sa pripratom nalazi u organ-
skoj vezi podignuta iznad wenog zapadnog ulaza porfika. Spoqna pripra-
ta je bila podeqena na devet poqa zasvo|enih krstastim svodovima i mora-
19
la je, po re~ima \. Bo{kovi}a, imati jo{ jedan sprat. Prila`u}i iscrp-
nu arhitektonsku analizu kule, autor iznosi da je ona imala tri sprata i
da je od posledweg sa~uvan mawi deo. Kula je bila pokrivena ~etvorovod-

16 Isto, 67.
17 Isto.
18 Isto, 68.
19 Isto, 76.