Page 232 - Zbornik 27

NZ27/2003 \UR\E BO[KOVI] KAO ISTRA@IVA^ CRKVENIH... 237

ta). Tako|e isti~u da je kupola studeni~ke bogomoqe ravna najboqim isto-
vrsnim ostvarewima u vizantijskom graditeqstvu.
Bogorodi~ina crkva u Moravskom Gradcu je bila posve}ena uspewu
Bogorodice. Podignuta je na ostacima zadu`bine Stracimira, Nemawi-
nog brata, u sredi{tu dana{weg ^a~ka, bele`e autori i navode da je crkva
podignuta u sklopu manastira Moravski Gradac. Nije poznato vreme gra-
|ewa, ali autori smatraju da je morala biti izgra|ena pre 1190. godine, od-
nosno posle 1168. i navode istorijske izvore u kojima se pomiwe ovaj hram.
Zna~ajno je to, nagla{avaju autori, da je u H¤ veku pri Bogorodici Gra-
da~koj bilo sedi{te mitropolije, ali se ne zna ta~no do kog vremena. Sva-
kako to vi{e nije bila u 16. veku kada su je Turci pretvorili u xamiju (Fet-
hija xamija), 1560. godine. To se ponovilo 1739. i 1813. godine. Potom auto-
ri vr{e pore|ewe podele sada{we crkve sa crte`om osnovice Nemawinih
zadu`bina, konstatuju}i da je prilikom adaptacije crkve u xamiju poru{e-
na oltarska pregrada, zid koji je odvajao naos od oltarskog prostora i da je
umesto zate~ene kupole izgra|ena nova, ve}eg raspona. Ipak, uspeli su da
zakqu~e da je crkva bila jednobrodna gra|evina sa trodelnim oltarskim
30
prostorom, prostranim naosom i pripratom i kulama na zapadnoj strani.
Autori smatraju da je Bogorodica Grada~ka oblikom oltarskog prostora,
veli~inom i srazmerama najbli`a Nemawinoj posledwoj zadu`bini.
Crkva Sv. Nikole u Kon~ulu (kod Ra{ke) i manastir podignuti su
na starijoj nekropoli, ali vreme wihovog podizawa nije poznato, bele`e
autori i navode da se crkva pomiwe u Studeni~kom tipiku 1207. i 1215. go-
31
dine. Tako|e isti~u da je u H£¤ veku manastir do`iveo najve}i uspon i
pretpostavqaju da su manastir i crkva poru{eni 1689. godine u austrij-
sko-turskom ratu. U kra}oj arhitektonskoj analizi autori bele`e da je cr-
kva jednobrodna gra|evina sa i spoqa i iznutra polukru`nom apsidom na
isto~noj strani, dok je na ju`noj strani naosa kapela. Autori zakqu~uju
ovaj rad analogijom crkve, po obliku i obradi prozora, sa Radoslavqevom
pripratom u Studenici i da stoga crkvu Sv. Nikole u Kon~ulu treba sma-
trati gra|evinom iz Nemawinog doba.
Preciznom klasifikacijom podataka o gra|evinama Nemawinog do-
ba, Bo{kovi} i ^anak-Medi} dali su neosporan doprinos u metodolo-
{kom pristupu izu~avawu sakralnih objekata. Brojno{}u istorijskih, ar-
heolo{kih, arhitektonskih i istoriografskih podataka, autori su dali
~vrstinu jasnoj analizi gra|evina. Jezgrovite arhitektonske analize auto-
ri su zabele`ili nau~nim tonom i razumqivim re~nikom. Opisuju}i ovaj
korpus spomenika, zna~ajnih ne samo za srpsku sredwevekovnu umetnost,
ve} i za evropsku, autori su znatno upotpunili dosada{wa istra`ivawa.

30 Isto, 149–151.
31 Isto, 163–166.