Page 230 - Zbornik 27

NZ27/2003 \UR\E BO[KOVI] KAO ISTRA@IVA^ CRKVENIH... 235

koja nale`u prisloweni popre~ni luci, tako da je kupola na zapadnoj stra-
ni oslowena na dva uporedno izgra|ena popre~na luka. Osnovica tambura
je iznutra pravilnog elipti~nog oblika, a spoqa je osmostrana. Autori
smatraju da najizrazitiju osobenost ovog hrama ~ini unutra{wost kupole
28
opto~ena frizom slepih arkada na slobodnim kolonetama.
Priprata je pravougaonog oblika i ima jednostavnu gorwu kon-
strukciju u vidu poluobli~astog podu`nog svoda. Prostrane bo~ne kule
imaju kvadratne osnove i autori pretpostavqaju da je prvobitna gorwa
konstrukcija u kulama bila drvena, a da je u drugoj etapi imala oblik kr-
stastog svoda ili kalote. Na osnovu ostataka autori zakqu~uju da su pre-
dvorja bila zasvo|ena poluobli~astim svodom. Dva zvonika su bila naji-
staknutiji oblici ne samo na zapadnom pro~equ, ve} i u sklopu bo~nih fa-
sada, pa je po wima crkva i nazvana \ur|evi Stupovi, bele`e autori i is-
ti~u da su wihovi volumeni bili bliski romanskim. Wihovo obele`je je
najvi{e istaknuto na zapadnom pro~equ gde su zvonici uokvirili pro-
stranu a jednostavnu kupolu, zakqu~uju Bo{kovi} i ^anak-Medi}.
Gra|evina je ozidana priklesanim blokovima pe{~ara (svi zidovi
sem tambura i kupole). Tako|e je kori{}ena sedra (kalota, svodovi, zidovi
tambura), dok je upotreba opeke izostala. Od nekada{wih portala nijedan
nije sa~uvan, dok su prozori poznati, bele`e autori. Prve nau~ne rasprave
o ovom objektu su napisane izme|u dva svetska rata, navode autori, konsta-
tuju}i da je sam Bo{kovi} jednim kratkim osvrtom omogu}io ta~no sagle-
davawe osnove ove gra|evine i da je neobjavqenim tehni~kim snimcima i
zabele{kama doprineo wenom poznijem prou~avawu. Tako|e smatraju da su
hram podigli neimari sa Zapada, {to zakqu~uju iz spoqa{wosti koja nosi
obele`je romani~kog stila. Uprkos ugledawa na crkvu Sv. Nikole u To-
plici kod Kur{umlije, ostvarena je osobena arhitektonska kompozicija,
akcentuju autori.
Najobimnije poglavqe u korpusu posve}eno je Bogorodi~inoj crkvi
u Studenici koju autori smatraju najzna~ajnijom zadu`binom Stefana Ne-
mawe. Prvobitno je bila posve}ena Bogorodici Blagodetelnici (Everge-
tidi). Autori potom bele`e da je zidawe nove gra|evine Nemawa najvero-
vatnije zapo~eo izme|u 1183. i 1186. godine. Kako je do{lo do zastoja u gra-
|ewu, romani~ke graditeqe smenili su, vremenom, neimari sa vizantijskog
podru~ja, izgradiv{i postoje}u kupolu.
Autori iznose pretpostavku da je izgradwu hrama zavr{io Vukan od
1202–1204. godine ili 1205. godine, ali da je svakako morao biti zavr{en
pre 1208. ili 1209. Stefan Nemawa po~iva u grobnici u Studenici, gde je
wegovo telo preneto 16. 02. 1206. ili 1207. godine. Ovde je sahrawen i Ste-
fan Prvoven~ani, a verovatno i Vukan i jedan Vukanov sin, navode autori.

28 Isto, 60–62.