Page 184 - Zbornik 27

NZ27/2003 MIGRACIONI POKRETI ... 187

G. Gravier je o prvim doseljenicima pisao da se nisu lako adaptirali »naro~ito star-
ci koji nisu mogli da nau~e turski i koji vazda osje}aju da ih ovdje smatraju kao
57
strance«. U selima razbijenog tipa koja su formirali, kao {to su bila i ona u BiH,
pravili su, po tom uzoru, iste »bosanske« ku}e.
Jedan manji broj muhad`ira se nastanio i u arapskim provincijama Osman-
skog carstva. Neposredno pred okupaciju BiH, neke ugledne mostarske porodice
(Stupac, ]ehaji}, Had`ijahi}, Rizvanbegovi}, Laki{i}, Dra~e, itd.) poslale su svoje
predstavnike u Istanbul, tra`e}i od tamo{njih vlasti dozvolu za useljenje. Nakon do-
bijanja saglasnosti pristupili su pripremama za seobe koje su trajale {est mjeseci. No-
ve vlasti u BiH nisu pravile nikakve smetnje oko njihovog odlaska, ali im u tome ni-
su ni pomagale. Iseljenici su rasprodali veoma jeftino svoju imovinu. Bile su to poro-
dice mahom iz Mostara, Trebinja, Stoca, ^apljine. Prvo mjesto u kome se zaustavilo
ovih, oko stotinu porodica, na svom dugom muhad`irskom putu, bio je Istanbul, a
potom Izmir. Tu su se neke zadr`ale, dok su druge nastavile pute{estvije ka Siriji, ka
jednom selu u neposrednoj okolini Damaska. Sopstvenim sredstvima tamo su kupili
imanja na kojima su se bavili zemljoradnjom. U novoj sredini do{li su veoma brzo u
sukob sa lokalnim stanovni{tvom, pa su iz tih razloga, kao i zbog vreline oblasti na
granicama Sirijske pustinje, zatra`ili novo preseljenje. Nakon dobijanja saglasnosti
krenuli su prema Palestini, dok je u Siriji ostalo tek nekoliko porodica. Neki su oti{li
u Adanu i Istanbul, dok su se oni koji su do{li u Palestinu naselili u Kajzeriju, u nepo-
srednoj blizini Haife, na palestinskoj obali Sredozemnog mora. Jedna grupa se nase-
58
lila u Janunu, u blizini Nablusa. Dio muhad`ira, mahom iz Hercegovine, zaustavio
se, pak, 1878. u neposrednoj blizini Dra~a, u gradi}u [ijak, u selima Borak i Kod`oe,
59
u okolini Muzi~eja. Nakon Drugog svjetskog rata procjenjivalo se da u Albaniji
60
ima oko 17.000 potomaka muhad`ira. Srpski konzul u Pri{tini Branislav Nu{i} in-
formirao je vladu u Beogradu o dolasku bosanskih muhad`ira u Feriz-bej (Uro{evac)
i Kosovsku Mitrovicu, gdje su se oni nastanjivali »valjda zato {to se tu jo{ ose}aju u

57 G. Gravier, Emigracija Muslimana iz Bosne i Hercegovine, Pregled, br. 7–8, Sarajevo 15. janu-
ar 1911, 477.
58 N. Seferovi}, Kolonija hercegova~kih muslimana u Kajzeriju u Palestini, 54–56. U Kajzeriju
}e ostati sve do zvani~nog progla{enja izraelske dr`ave 1948. kada }e, silom prilika, biti raselje-
ni po susjednim arapskim zemljama, a ovo }e naselje prestati da postoji.
59 M. Stojkovi}, Albanska politika asimilacije jugoslovenskih nacionalnih manjina, Sveske, br.
26–27, Sarajevo 1989, 107–108. A. Mehmedovi} pi{e 1990. o obilasku ovih sela: »U Boraku
`ive isklju~ivo Bo{njaci. Njihovi preci su davno krenuli put Turske pa kad su stigli u ove krajeve
re~eno im je da je to Turska, dalje im nisu dali. Tu su se zaustavili i tu ostali do dana-dana{njeg.
A svi ka`u kamo sre}e da nikad nisu upoznali ove krajeve. Sa~uvali su svoj jezik, obi~aje, pona-
{anje a naro~ito gostoprimstvo i pored svog svekolikog siroma{tva« — cit. prema: A. Mehme-
dovi}, Islam u zemlji dvoglavog orla, »Muallim«, br. 8, Sarajevo maj 1991.
60 Z. Laki} — T. @ugi}, Polo`aj jugoslovenskih manjina u Albaniji od 1945. do danas, Mostovi,
br. 122–123, Pljevlja 1992, 147–148. Op{ir. T. Kralja~i}, Iseljavanje muslimana iz Bosne i
Hercegovine u Albaniju za vrijeme austrougarske uprave,u: Stanovni{tvo slovenskog porijekla
u Albaniji, Titograd 1991.