Page 189 - Zbornik 27

192 Dr Safet Band`ovi} NZ27/2003

Me|u bosanskim emigrantima u Beogradu nakon sloma Hercegova~kog
ustanka 1882. isti~u se Dervi{-beg Ljubovi} koji je bio ~lan odbora bosanskih emi-
granata, i Jusuf-beg Ljubovi} iz Nevesinja. Oni su uzeli u~e{}e u ustanku 1882, ali
86
ne kao vo|e, mada su odr`avali prisne veze sa crnogorskim dvorom. Ljubovi}i
87
vode porijeklo od stare bosanske, predosmanske vlastele. U Beogradu je, pored
Ljubovi}a, od 1892. bio i hod`a Sulejman ef. Falad`i} iz Mostara. On je u BiH agi-
tirao protiv »vojnog zakona« i iskazivao simpatije za »srpsku nacionalnu stvar«.
Nakon sloma ustanka odlazi na Cetinje, a potom u Istanbul, da bi zatim bio posta-
88
vljen za beogradskog muftiju. Austrougarski izvori su muftiju Falad`i}a okarak-
terizirali kao »intriganta i pobunjiva~a protiv na{ih prilika«. Dolazak Mehmeda
Spahi}a 1893. u Beograd, koji se u BiH eksponirao kao nosilac srpske nacionalne
orijentacije, bio je popra}en sa simpatijama, pa su ga »vanredno sjajno do~ekali
najodli~niji ljudi sviju stranaka, a dolazak njegov bio je objavljen {irom Beograda
naro~itim {tampanim objavama«. M. Spahi} je bio akter brojnih afera, ~estih pro-
mjena uvjerenja i mjesta boravka, od Beograda, preko Cetinja i Dubrovnika do
89
Mostara.
Emigranti su bili aktivni saradnici »Bosansko-hercegova~kog glasnika«
koji je izlazio od 1895. sa ciljem podrivanja i ru{enja austrougarske uprave u Bosni
i Hercegovini. Vlasti u Sarajevu su smatrale ovaj list organom srpske vlade. Srpski
listovi izvan BiH posebno su napadali sarajevski list »Bo{njak« koji je svojim od-
nosom potkopavao akciju srpskog »svojatanja« Bo{njaka. U tu svrhu ovi listovi su
davali zna~ajan prostor izjavama, napisima Bo{njaka prosrpskog usmjerenja koji
su »Bo{njak« etiketirali kao izdajni~ki, antisrpski list. Devedesetih godina XIX
stolje}a vodila se `ustra polemika izme|u »Bo{njaka« i ovih listova, koju su naj-
prije svojim prosrpskim istupima izazvali Dervi{-beg, Sulejman ef. Falad`i} i
90
Mehmed Spahi}. »Bo{njak« je Falad`i}a nazivao izdajnikom i otpadnikom od
islama. Mada je bosanskohercegova~ka emigracija nastojala da izraste u jak faktor
borbe za oslobo|enje BiH, njeni politi~ki dometi su bili veoma skromni zbog njene
malobrojnosti, kao i ograni~enja koja joj je nametala srpska vlada, iznu|enih stal-

86 H. Kapid`i}, Hercegova~ki ustanak 1882. godine, 194–195; Istorija srpskog naroda, knj. VI,
tom I, Beograd 1983, 608.
87 B. Zlatar, O nekim muslimanskim feudalnim porodicama u Bosni u XV i XVI stolje}u, Prilozi,
br. 14–15, Sarajevo 1978, 107; V. ^ubrilovi}, Odabrani istorijski radovi, Beograd 1983, 212.
88 T. Kralja~i}, Kalajev re`im u Bosni i Hercegovini (1882–1903), Sarajevo 1987, 283, nap. 20.
89 T. Kralja~i}, Stav srpske vlade, 136. U januaru 1895. izjavljivao je da napu{ta srpstvo, a godinu
dana docnije da je ponovo Srbin i da }e srpsko ime braniti do posljednje kapi krvi. U mostar-
skom prva{kom listu »Osvit« objavio je 1898. pamflet »Istorija mog srbovanja«, koji je iza-
zvao i diplomatske sporove. U ovom pamfletu napao je srpsku nacionalnu ideologiju kao neo-
dvojivu od pravoslavlja i neprihvatljivu za Bo{njake. Kra}e vrijeme se izja{njavao i kao Hrvat.
Spahi} nije imao povjerenje vlasti u BiH. Op{ir. M. Imamovi}, Bo{njaci u emigraciji, 38. M.
Spahi} je umro 1958. u 103. godini `ivota.
90 »Bo{njak«, br. 50, god. IV, Sarajevo 1894; M. Rizvi}, Bosansko-muslimanska knji`evnost u do-
ba preporoda 1887–1918, 152.