Page 178 - Zbornik 27

NZ27/2003 MIGRACIONI POKRETI ... 181

tili tada ra{irena i nametnuta razmi{ljanja da nisu i da ne mogu biti dr`avotvorni i
25
nacionalnotvorni element.
Milioni muhad`ira iz izgubljenih osmanskih provincija kretali su se nakon
1878. prema centru dr`ave »~ija je privla~nost i va`nost rasla u proporciji sa sla-
26
bo{}u periferije« sljeduju}i »nepoznatim odredbama sudbine«. To je pred Portu,
koja je na finansijskom planu ve} bila na umoru, postavilo krupan problem njiho-
vog prihvatanja i smje{taja. Ona je jo{ 1857. izdala zakon koji je porodicama mu-
had`ira obe}avao zemlju, kao i osloba|anje od poreza i slu`enje vojnog roka od
27
{est do dvanaest godina, u ovisnosti od mjesta naseljavanja. Muhad`iri, razli~itog
etni~kog porijekla, unijeli su u Carstvo veliku etni~ku i lingvisti~ku raznovrsnost.
Njihova asimilacija tekla je veoma sporo. Nakon ratova, problem postaju pobjed-
28
nici. Oni misle da su dokazali da se rat i nasilje isplate. Velikoimperijalni snovi o
novim, trijumfalnim pobjedama i teritorijalnim osvajanjima postaju kolektivni i
mobiliziraju}i. Sastavni dio borbene, integracione ideologije bili su znanje, mitovi
i predstave o srednjovjekovnoj historiji. Ovakav splet okolnosti uticao je da konti-
29
nuirano potiskivanje »Turaka« prati san o obnovi srednjeg vijeka. Bugarski histori-
~ar Ivan Il~ev je analiziraju}i propagandu balkanskih dr`ava tokom XIX i prvih de-
cenija XX stolje}a zaklju~io da su u svim ovim zemljama propagandne metode bile
iste, a ~injenice uklopljene u postoje}e, unutarbalkanske stereotipe. Sopstveni narod
je uvijek dobar, nagla{eno je »mi«, naspram njih, a »oni« su uvijek cjelina i svi su
isti. Protagonisti propagandi su uvijek iskreni, `rtve i mu~enici, dok su oni protiv ko-
30
jih je ona usmjerena njihova potpuna negacija. Svijest ili vjera o superiornosti u od-
nosu na nekog drugog, prije ili kasnije, nagoni ~ovjeka da po~ne da vjeruje da ima
ve}a prava nego drugi. Grupna narcisoidnost je jedan od najva`nijih izvora ljudske
agresije, ona unapre|uje solidarnost i koheziju grupe, te olak{ava manipuliranje,
31
apeliraju}i na narcisoidne predrasude. Nacionalni ili etni~ki stereotipi ~ine osnovni
element ispoljavanja nacionalisti~kog mi{ljenja i argument koji svojom pseudoute-
32
meljeno{}u i automatizmom potvr|uje dogmati~nost nacionalisti~ke ideologije.

25 E. Kari}, Bosanske muslimanske rasprave za i protiv obnove i reforme u XX stolje}u, Behari-
stan, br. 5–6, Sarajevo 2002, 162.
26 S. Novakovi}, Balkanska pitanja i manje istorijsko-politi~ke bele{ke o Balkanskom poluostrvu
1886–1905, Beograd 1906, 11–12.
27 F. @or`on, Poslednji trzaji (1878–1908),u: Istorija Osmanskog carstva, Beograd 2002, 633,
657–658.
28 N. ^omski, Novi militaristi~ki humanizam, Beograd 2000, 15.
29 S. ]irkovi}, Rabotnici, vojnici, duhovnici: dru{tva srednjovekovnog Balkana, Beograd 1997,
184.
30 Prema: Lj. Trgov~evi}, Zamrznuta slika nesre}e i mr`nje, »Danas«, Beograd 18. januar 2000;
upor. I. Ortajli, Ideolo{koto istorisko nasledstvo na Balkanot,u: Balkanot vo noviot milenium,
Skopje 2002, 206–209.
31 D. Kecmanovi}, Psihopolitika mr`nje, Beograd 1999, 139.
32 O. Milosavljevi}, Nacionalni stereotipi u istorijskoj perspektivi, Nova srpska politi~ka misao,
br. 1–2, Beograd 1999, 9. Massien de Clerval (1820–1896) borave}i u Bosni 1855. pi{e o Bo-