Page 204 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 45

204 P. Todorov, N. Mijuk, Mogućnost organizovanja pravoslavnog verskog...

Slika 2.Manastir Đurđevi stupovi

Izvor: fotografija autora N. Mijuka (2022)

Đurđevi stupovi predstavljaju građevinu kojom započinje raška škola u srp-
skom srednjovekovnom graditeljstvu. Crkva je sagrađena kao monumentalna jedno-
brodna građevina. Naročito je zanimljivo rešenje kubeta, koje je spolja osmostrano, a
iznutra eliptično sa vencem slepih arkada na konsolama. Sa dve bočne strane otvorene
priprate prema na osu dozidane su dve kule visine 20 metara, koje su imale funkciju
zvonika. (https://hramsvetogsave.rs/crkve-i-manastiri/manastir-djurdjevi-stupovi/)
Sa dve simetrične kule, četvorougaone i moćne, zapadna fasada Crkve Svetog
Georgija (ili Crkve Svetog Đorđa) delovala je kao Notr Dam ili Remska katedrala.
Prečnik kupole nije veliki – 4,50 m i nema krakova krsta. Osnova je prosta, čist kva-
drat. Četiri stupca iz četiri ugla lukovima nose kupolu, a osvetljenje uglavnom pada
sa njenih prozora. Na zapadu je narteks, flankiran dvema kulama u koje se ulazilo iz
narteksa. (https://www.zaduzbine-nemanjica.rs/Djurdjevi-Stupovi/index.htm)
Posle srednjeg veka, u istoriji crkve i manastira mogu se izdvojiti tri perioda
(https://hramsvetogsave.rs/crkve-i-manastiri/manastir-djurdjevi-stupovi/):
1. vreme turske vlasti i očuvanja kontinuiteta života u manastiru do kraja XVII veka;
2. vreme napuštanje manastira krajem XVII veka i njegovog rušenja zaključno
sa XX vekom;
3. vreme istraživanja, zaštite i obnova manastira i crkve.
Posle svih razaranja i rušenja, od manastirskog kompleksa preostali su samo
pojedini delovi crkve, u velikom stepenu u ruševinama, sa neznatnim delom ku-
pole i ostacima fresaka na sačuvanim zidovima. Kapela kralja Dragutina je jedina
građevina nad kojom je postojao krov, dok od ostalih manastirskih zdanja nije bilo
vidnih ostataka. Obnova manastira započela je 1960.godine i još uvek traje, a ma-
nastirski konak je izgrađen 2002. godine. Njegova izgradnja je predstavljala ključ-
ni trenutak za obnovu manastira. Novi konak je omogućio da se manastir obnovi i u
liturgijskom smislu i da se nakon više od tri veka u njemu opet nađu monasi. Pored