Page 206 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 45

206 P. Todorov, N. Mijuk, Mogućnost organizovanja pravoslavnog verskog...

Naime, u popisima Zvorničkog sandžaka (1519) našao se i manastir Tu-
šimlja u okvirima timara kadije Brvenika, zajedno sa selom Batan. U sledećem
2
popisu (1533) našao se u timaru Alije, sa istim poreskim obavezama od 150 akči, a
već 1548. godine se ne pominje. (Knežević 2003: 41-55)
Za vreme Drugog svetskog rata sagrađena je crkva manjih dimenzija i po-
svećena je Uspenju Presvete Bogorodice. Postoji običaj da se ovde narod okuplja
i na praznik Vaznesenja Gospodnjeg, kada je zavetna slava. Hram je bio sagrađen
uglavnom od drveta, a 1975. godine osveštao ga je tadašnji raško-prizrenski epi-
skop, a kasnije patrijarh srpski Pavle. S obzirom na materijal od koga je izgrađen,
hram je vremenom počeo da propada i truli, pa je jedno vreme bio u veoma lošem
stanju. Zahvaljujući meštanima okolnih sela, 2007. godine manastir je renoviran.
(https://spc.rs/sr/manastir_svetog_vaznesenja_gospodnjeg_u_tusimlji).

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla, poznatija kao Petrova crkva u Rasu,
nalazi se na južnom obodu novopazarskog predgrađa Postenja, pet stotina metara
zapadno od ušća Deževske reke u reku Rašku i predstavlja najstariji spomenik cr-
kvene arhitekture na prostoru Srbije (Slika 4). Prema poznatim pisanim izvorima,
potiče iz VIII veka, mada se pretpostavlja da je starijeg datuma. Zidana grubim pri-
tesanim kamenom, mestimično sigom i opekom, neobičnim asimetričnim propor-
cijama i „zaslužna pred istorijom“, oduvek je privlačila pažnju ne samo stručnjaka,
već i običnog sveta. (Neškovići Nikolić 1987: 5).

Slika 4.Petrova crkva u Rasu

Izvor: fotografija autora N. Mijuka (2022)

2 Prva dva popisa Zvorničkog sandžaka (iz 1519. i 1533. godine) dešifrovao je, preveo i
obradio Adem Hanđić (Sarajevo, 1986).