Page 28 - Zbornik 40

28 Esad Rahić 40/2017

ZAVNOS-a, niti ih obavijestio o svom odlasku. ZAVNOS nije dobio planiranu
maršutu puta, niti su se dogovorili ko će sandžačke delegate pratiti. Iako je bila u
pitanju čista podvala i obmana, na Drugom zasjedanju AVNOJ-a je dato objašnjenje
da delegacija iz Sandžaka nije došla zbog veoma loših vremenskih prilika, dužine
puta, neiskustva i sličnih izmišljenih razloga. Odsustvo sandžačke delegacije u Jajcu
je bilo od presudne uloge i važnosti, da se već tada ne zauzme principijelni stav o
mjestu Sandžaka u budućoj jugoslovenskoj federaciji i da ZAVNO Sandžaka već
tada preraste u zakonodavno tijelo kao i u ostalim jugoslovenskim zemljama, gdje
su takvi organi formirani. 50
Za članove Predsjedništva AVNOJ-a iz ZAVNOS-a izabrani su: Prota
Jefstatije Karamatijević, Sreten Vukosavljević i Voja Leković, a u Nacionalni komitet
oslobođenja Jugoslavije (ratna vlada Jugoslavije) izabran je Mile Peruničić. 51
ZAVNO Sandžaka je imao sljedeću organizacionu strukturu: Predsjedništvo,
Izvršni odbor, 7 odsjeka – upravni, privredno-finasijski, prosvjetni, informativno-
propagandni, socijalni, zdravstveni i vjerski.
52
Za vrijeme svoga postojanja ZAVNO Sandžaka je izgradio široku mrežu
narodnooslobodilačkih odbora: 8 sreskih, 73 opštinska i 403 seoska NOO, u
kojima je aktivno radilo 3.157 odbornika, među kojima je bilo i žena. Najznačajniji
dokument koji je donio je: Uputstva za organizaciju narodne vlasti u Sandžaku. 53
Značajno je bilo i pokretanje lista „Glas Sandžaka“, organa ZAVNO Sandžaka,
koji je počeo izlaziti 15. juna 1944. godine, a koji je do marta 1945. godine izašao u
5 brojeva. Nakon ukidanja „Glasa Sandžaka“ njegovu funkciju obavljaju „Vijesti“,
koje je izdavao Sreski odbor jedinstvenog narodnooslobodilačkog fronta Novi
Pazar, a koje su počele izlaziti početkom januara 1945. godine.
54
Izvršni odbor (vlada Sandžaka) je bio stalno u pokretu. Nakon skupštine u
Pljevljima, vrlo brzo je morao da se sklanja po bespuću Boina, Kolašina, Mojkovca,
Bijelog Polja, Gornje Morače. Tek u ljeto 1944. godine, ponovo je na teritoriji
Pljevalja i Bijelog Polja. S jeseni 1944. godine je u Novoj Varoši, a nakon konačnog
oslobođenja Sandžaka 13. januara 1945. godine, bio je smješten u Novom Pazaru.
U ratnom periodu najviše je boravio u Bijelom Polju. Sjednice su održavane po
potrebi, ali i u skladu s vojno-političkim prilikama na terenu. Bilo je slučajeva da
se ne sastane po mjesec i više dana, i obratno, da bude u višednevnom zasjedanju.
55
Aktivnošću organa narodne vlasti i posebno radnih tijela ZAVNO Sandžaka, u
ovom međuvremenu, u partizanskim jedinicama angažovano je preko 13.000 novih

50 Mustafa Memić, Bošnjaci (Muslimani) Crne Gore, str. 218-219; isti, Bošnjaci – Muslimani
Crne Gore i Sandžaka, str. 330
51 Četvrta sandžačka NOU brigada, str. 69
52 Zoran Lakić, Partizanska autonomija Sandžaka, str. 60
53 Isti, n.d., str. 63
54 Isti, n.d., str. 66; M. Memić, Zemaljsko antifašističko vijeće Sandžaka u funkciji reafirmacije
Sandžaka i bošnjačkog nacionalnog bića, Društveni i državno-pravni kontinuitet Sandžaka,
Sarajevo 1996, str.198-199
55 Isti, n.d., str.60