Page 134 - Zbornik 39

134 Azra Hodžić-Čavkić 39/2016

Asim Peco i Senahid Halilović bavili sandžačkim dijalektom.
Pojava „Sandžačkog rječnika“ autora Džavida Begovića i Šefke Bego-
vić-Ličina 2012. godine, zajedno s najnovijim leksikografskim doprinosom bo-
sanskome jeziku Abdulaha Mušovića u „Sandžačkome frazeološkom rječniku“
iz 2016. godine, predstavlja veliku inspiraciju za istraživače jezika. Naime, autor
„Sandžačkog frazeološkog rječnika“ pionir je frazeologije, a rječnik je plod više-
decenijskog rada na polju komparativne frazeologije. Riječ je o prvom komplet-
nom regionalnom rječniku s frazeološkom građom, kako navodi Dževad Jahić u
recenziji ovom rječniku.

KUR’AN KAO IZVOR FRAZEMA

Budući da je teren koji obuhvata „Sandžački frazeološki rječnik“ Abdulaha
Mušovića uglavnom naseljen muslimanskim stanovništvom, sasvim je prirodno
pretpostaviti kako je to stanovništvo inspirirano svojom vjerom i duhovnim živo-
tom, a samim tim i osnovnim izvorom duhovnosti islama: Kur’anom – i da se u
jeziku čuva veza s tim izvorom. S obzirom na činjenicu da frazikon čuva mnoš-
tvo kolektivnih istina i petrificira iskustvo i život kolektiva, nezaobilazno je da
se u jezičkom smislu čuva konfesionalnost ovog prostora u frazemima. Kur’an,
kao Božija riječ, korištena je u svakodnevnom životu u originalnome obliku i iz
prostog razloga što pozicija arapskog jezika osigurava autentičnost Božije riječi,
što je jedan od osnovnih temelja islama, takav se jezički izraz i čuva u frazikonu.
Historijske su okolnosti također doprinijele tome da je poznavanje arapskog jezika,
u onom nivou u kojem je to zahtijevala osnovna religijska praksa muslimana, bila
obavezno. Također, pojava prijevoda Kur’ana na bosanski jezik uslijedila je prilič-
no kasno, te je očuvanje leksema orijentalnoga porijekla sasvim prikladno.
Dakle, „Sandžački frazeološki rječnik“ Abdulaha Mušovića poslužio je kao
osnovni korpus istraživanja. Komparativno su korišteni sljedeći rječnici i priručni-
ci s frazeološkom građom: „Frazeološki rječnik hrvatskoga ili srpskog jezika“ Jo-
sipa Matešića (1982), „Frazeološki adverbijali na materijalu ruskog i srpskog jezi-
ka“ Abdulaha Mušovića (1997), „Frazeologija bosanskoga jezika“ Ilijasa Tanovića
(2002), „Somatske frazeološke jedinice za izražavanje emocija i njihova sintaksič-
ka funkcija“ Abdulaha Mušovića (2002), „Rječnik sarajevskog žargona“ Narcisa
Saračevića (2003), „Nad turskim i bosanskim frazikonom“ Amine Šiljak-Jesenko-

pripisuje ne vlastitoj evoluciji nego spoljnim utjecajima koje donosi ekavski obrazac (Peco 1989:
127). Ono što jeste današnje stvarno stanje kad je riječ o refleksu jata predstavlja suštu suprotnost od
Bajraktarevićeve tvrdnje. Naime, jezik ovoga podneblja uglavnom je ijekavsko-ekavskog karaktera.
Fenomen je, kad je riječ o novopazarskom govoru, tog refleksa taj što predstavlja neku vrstu
upućivača na konfesionalnost. To podrazumijeva dosljednu ekavsku zamjenu kod pravoslavnog
stanovništva i miješanu zamjenu jata kod muslimanskog stanovništva. Dugi su slogovi uglavnom
zamijenjeni dvosložnom zamjenom jata. Kad je riječ o kratkim slogovima, oni su uglavnom
zamijenjeni ekavskim refleksom.