Page 44 - Novopazarski Zbornik 36

НЗ 36/2013 VALORIZACIJA OSMANLIJSKIH OBJEKATA U SRBIJI 45

Pored ovoga, prilikom našeg istraživačkog rada na ovim prostorima usta-
novili smo i da je Čačanska džamija zajedno sa Kovanli džamijom u Nišu i Pe-
trovaradinskom tekijom preuređene u crkve, takođe centralna crkva u Irigu je pr-
venstveno preuređena u džamiju, a potom opet u crkvu. Jedino preostale tekije su
beogradska Šejh Mustafina tekija sa turbetom, i Sinan Čelelbijina Halveti tekija u
Preševu. Od ostalih 6 tekija se mogu naći samo tragovi.
Sačuvano je samo 10 primjeraka turbeta. Među njima Ali-pašino i Šejh
Mustafino turbe u Beogradu šestougaone osnove i Sinan Čelebijino turbe u Preše-
vu pravougaone osnove.
2. Obrazovni objekti: U Srbiji, od mekteba, medresa, biblioteka kao obra-
zovnih objekata, do danas je sačuvano samo 7 objekata; 5 medresa i 2 mekteba.
Primjer su mektebi u sklopu novopazarske Altun Alem džamije i mekteb u Preševu.
3. Trgovački objekti: U Srbiju han, bezistan, arasta ili drugim rječima za-
tvorenog čaršija vrsta trgovački objekti danas postoji 8 objekata. U blizini tvrđave
u Ramu postoje ostaci najvećeg hana u Srbiji. U ovim ostacima se prepoznaju
tragovi odžaka. Drugi hanovi su u sledećim gradovima Srbije: Valjevo, Kraljevo,
Užice i Novi Pazar. Svi ovi hanovi danas se upotrebljavaju kao stambeni objekti.
4. Vojni objekti: U Srbiju tvrđave, hisar (mala tvrđava), kula, kasarna,
barutana, skladište municije, tabija i dr. namenjeni vojni objekti danas, u celini ili
kako ostaci, postoji njih oko 33. Tvrđave su osnivane pre osmanlijskog perioda.
Na istim tvrđavama u osmanskom periodu su dodavani neki djelovi ili učvršći-
vane osnove. Prema Dunavu možemo nabrojiti neke tvrđave koje su izgrađene
tokom osmanskog perioda. To su tvrđave u Smederevu, Beogradu, Nišu, Šapcu,
Rami, Golupcu i Fethul-Islam u Kladovu. U samoj tvrđavi postoji barutana, ka-
sarna i starešinska zgrada.
5. Društveni objekti: U Srbiji za osnovne socijalne potrebe su izgrađeni
hamami, česme, fontane, mostovi i imareta (zgrade za besplatni obrok) i dr. Do
danas smo zabeležili da postoji oko 48 objekata. Od ovog broja su 26 hamama,
15 česma i 5 mostova. U Beogradu hamam pod Tvrđavom, hamam u Vranju i
hamam u Nišu i hamam u Sokobanji su restaurisani i upotrebljavaju se u skladu
sa svojom namenom ili su u drugoj nameni. Drugi hamami su ili pod zaštitom i
treba ih restaurisati ili postoje samo kao ostaci. Česme u Srbiji su u međuvremenu
promenile izgled ili postoji samo natpis. Originalni česma postoji na Fruškoj Gori
kod sela Ladinski.
6. Državni objekti: Od državnih objekata danas postoje 2 sahat kule, 1
saraj (palata) i 1 carinska zgrada. Veliki broj zgrada ove vrste su danas oštećene
ili srušene.
7. Civilni objekti: U Srbiji civilni objekti su konaci i Turska kuća. Neki
od ovih objekata možemo sresti u Beogradu, Vranju, Leskovcu, Zaječaru, Pirotu i
Preševu. Danas ih koriste privatnici ili državne institucija.
Kao zaključak, istraživače kao sto su Andrej Andejević, Ivan Zdravković,
D. Đurić-Zamolo i Dušanka Bojanić mogu se ubrojati u istraživače koji su se u