Page 213 - Novopazarski Zbornik 36

НЗ 36/2013 ISTORIJSKO-PRAVNA ANALIZA DINAMIKE PRAVNE... 219

Zakon je stupio na snagu ili kako se po malo romantičarski kaže kada se „obnaro-
duje“ u Službenim novinama Kraljevine Jugoslavije, br. 29/1930. Politika, br. 7.810
od subote 1. februara 1930. godine, strana 2–3 (Zakon o Islamskoj verskoj zajednici;
„Službene novine Kraljevine Jugoslavije“, br. 29/1930).

SFRJ I ZAKON O PRAVNOM POLOŽAJU
VERSKIH ZAJEDNICA IZ 1953. GODINE
U posleratnoj SFRJ se radikalno menja položaj svih verskih zajednica, pa i
islamske. Ustavom FNRJ (1946) i Zakonom o pravnom položaju verskih zajednica
(1953) jugoslovenska država je odredila temeljna načela svoga odnosa verskim
zajednicama, među kojima su ključna: odvajanje crkve od države, proklamova-
nje slobode vere i savesti, kao i osnivanja verskih zajednica, zatim ravnopravnost
verskih zajednica i odvojenost crkve od škole, uz slobodno organizovanje verske
nastave po crkvama i hramovima. U odnosu na predratni period, kada je Islam-
ska verska zajednica bila neravnopravna u odnosu na Srpsku pravoslavnu crkvu i
katoličku crkvu, dosledna sekularizacija i proglašenje ravnopravnosti svih vera je
jugoslovenske muslimane dovelo u ravnopravan položaj. U SFR Jugoslaviji je bilo
oko 4 miliona pripadnika islamske vere. Međutim, Zakonom o pravnom položaju
verskih zajednica FNRJ, koji je usvojen 22. maja 1953. godine, nije propisano
podnošenje bilo kakve prijave državnim organima od strane verske zajednice, niti
vođenje bilo kakvog registra verskih zajednica. Prema članu 2. građani su mogli
slobodno osnivati verske zajednice koje su uživale jednaka prava i imale isti pravni
položaj sa svim drugim verskim zajednicama. Samim osnivanjem, verske zajed-
nice i njihovi odgovarajući organi su postajali pravna lica po građanskom pravu
(član 8) i za dobijanje pravnog subjektiviteta nije bio potreban bilo kakav dodatni
akt. Ista situacija postoji i prema članu 4. i 8. manje poznatog Zakona o pravnom
položaju verskih zajednica Savezne Republike Srbije, usvojenog 27. oktobra 1977.
godine, koji je imao federalni karakter i detaljnije je regulisao pitanje verskih za-
jednica samo na teritoriji Srbije, za razliku od Saveznih Zakona koji su važili na
celokupnoj teritoriji tadašnje Jugoslavije. Doduše, prema članu 7. stav 1, verske
zajednice su bile dužne da podnesu prijavu o osnivanju opštinskom organu uprave
nadležnom za unutrašnje poslove, ali ta prijava je bila evidencionog karaktera. Za-
kon iz 1977. godine nije predvideo vođenje bilo kakvog registra verskih zajednica
niti je nepodnošenje prijave bilo prekršajno kažnjivo, što samo oslikava duh i stav
Saveznog Zakona o pravnom položaju verskih zajednica iz 1953. godine (Zakon
o pravnom položaju verskih zajednica iz 1953. „Službeni list FNRJ“, br. 22/1953).

SADAŠNJE STANJE STVARI I ZAKON O CRKVAMA
I VERSKIM ZAJEDNICAMA IZ 2006. GODINE

U Srbiji (bez Kosova) ima oko 280.000 muslimana ili 3,6% stanovništva.
Oni uglavnom pripadaju Bošnjačkom i Albanskom narodu. Islamski vernici su