Page 275 - Zbornik 27

280 Jevto Vu~kovi} NZ27/2003

vitoj {koli u srpskoj mahali radila je {kola sa 50 u~enika. [krijeq daqe
navodi podatak da je u srezu Sjeni~kom tada radilo 29 mu{kih i 3 `enske
31
muslimanske {kole i da je u wima bilo 835 u~enika. Prema kazivawu Mu-
harema Zorni}a u Sjenici je radilo 7 mejtefa i nalazili su se: kod vakuf-
ske zgrade (sada ulica M. Jovanovi}a), nedaleko od Sultan Validine xami-
je (Potok mahala), na po~etku prijepoqskog puta (sada ulica Tadije Andri-
}a), kod muslimanskog grobqa na putu prema Kladnici (Imam mahala), ne-
daleko od ]atovi}a xamije (^avi}a mahala), u Bukre{u i Hoxi}a mahali.
Odlukom Ministarstva prosvete od 29. 4. 1926. zatvoreni su sibijan
mejtefi, a hoxe su stavqene na raspolagawe Ministarstvu prosvete koje ih
32
je postavilo za verou~iteqe u {kolama. Izaslanik Ministarstva prosve-
te S. Matovi} u izve{taju za 1927. i 1928. pi{e da je u {kolama sreza Sje-
ni~kog te godine radilo 15 verou~iteqa.
Za otvarawe {kola na prostoru Novopazarskog sanxaka bilo je na-
klonosti i kod pojedinih predstavnika turske vlasti. Godine 1892. cari-
nik sa Javora je sa »zabrinuto{}u« javio Nikoli Pa{i}u, ministru ino-
stranih dela, da je sjeni~ki mutaserif Mehmed Salih Pa{a preme{ten u
Aziju, da je bio vrlo obrazovan, »naklowen Srbima i vrlo zauzimqiv za
prosvetu«. Da je ostao jo{ koliko idu}e godine otvorilo bi se u sanxaku
33
najmawe desetak srpskih {kola. Godine 1894. sjeni~ki mutaserif je poku-
{ao da obezbedi ve}a sredstva za rad srpskih i turskih {kola. Naredio je
da se carski desetak od 10% pove}a na 12,5% uz obavezu da }e se za {kole ko-
ristiti 2,5% iznosa. Naredba nije nai{la na odobravawe pa je mutaserif
34
pod pretwom pobegao za Novi Pazar.
Rad {kola u sjeni~kom kraju u drugoj polovini H£H veka i prvoj de-
ceniji HH veka odvijao se uz mnogo te{ko}a zbog ~ega nije bilo kontinui-
teta. Osim te{ko}a u obezbe|ivawu potrebnog stru~nog u~iteqskog kadra
i neredovne isplate li~nih dohodaka u pojedinim periodima, nedostatka
odgovaraju}eg {kolskog prostora i dovoqno potrebnih uxbenika, posebne
te{ko}e dolazile su od strane turskih vlasti. One su posebno ~iwene u pe-
riodu ustanka u delovima zapadne Srbije 1875. godine i srpsko-turskih ra-
tova 1876–1878. i posle wih, kao i u periodu Raoni~ke bune koja je po~ela u
selima Sjenice 1903. godine, a pro{irila se i na prostor Polimqa (Nova
Varo{, Priboj, Prijepoqe i Pqevqa) i trajala do 1908. godine. U celini
gledano, bilo je to vreme ~estih nemira, pobuna i ustanaka u Crnoj Gori,
Hercegovini i Srbiji, {to je imalo zna~ajnog odraza na prostor Sjenice i

31 Rexep [krijeq, Sjenica i weno okru`ewe na koncu 19 veka, Zbornik Sjenice 11–12,
2000–2001, 26.
32 Sait Ka~apor, [kolstvo u Novom Pazaru i okolini 1918–1941, Novi Pazar 1987, 151.
33 Radmila Petkovi}-Popovi} i Vukoman [alipurovi}, nav. delo, 110.
34 Isto, 101.