Page 270 - Zbornik 27

NZ27/2003 OSNOVNE [KOLE U SJENI^KOM KRAJU... 275

rena 1882. u ~ardaku Obrada Trm~i}a i radila je bez dozvole. Za weno otva-
rawe najvi{e zasluga imali su: Bogdan Trm~i}, Milan Toma{evi}, Ne-
deqko Trm~i}, Mikajlo i Milutin Jakovqevi}. Dr Radmila Petkovi}-
-Popovi} i Vukoman [alipurovi}, zapisali su da je {kola po~ela da radi
7
1891. godine. Sava Proti}, administrator Ra{koprizrenske eparhije, za-
bele`io je da je {kola otvorena i po~ela da radi 1893. godine na osnovu
8
fermana izdatog od strane turskih vlasti. Uverqivo je da je {kola u Aqi-
novi}ima, kao i {kole u Sjenici i [tavqu, radila jedno vreme ilegalno i
bez dozvole, a da je wihov rad kasnije sankcionisan, verovatno kada su po-
~ele rad u {kolskim zgradama. Vukoman [alipurovi} pi{e da je {kola u
Suvom Dolu otvorena 1903. bila u Sjeni~kom rejonu a od 1904. i pod upra-
vom upraviteqa {kole u Sjenici Save Klini}a. Najvi{e zasluga za otva-
9
rawe ove {kole imao je Jeremija Popovi}. Po~etak rada {kole u Sjenici
ra~una se prema podatku koji je dao Sava Proti} 1911. godine u izve{taju po-
slatom Ministarstvu inostranih dela »da je {kola u Sjenici otvorena pre
pedeset godina za vreme mitropolita Milentija, a da je rusatnama za wen rad
10
data na op{tinu Sjenica tek 1894. godine«. O {koli u Sjenici se ka`e: »To je
11
jedna stara ve} dotrajala zgrada slu`ila i kao crkva i kao {kola«.
Interesantno je da je, pored ovih otvorenih {kola koje su poha|ali
de~aci, na zahtev Jakova Popovi}a, upraviteqa osnovne {kole u Sjenici,
upu}en Ministarstvu prosvete 1873, odobreno i otvarawe `enske osnovne
{kole koja je po~ela sa radom 1874. a za prvu u~iteqicu postavqena je `ena
12
Jakova Popovi}a.
Verovatno je da je ovako postupqeno zbog toga {to roditeqi nisu
bili saglasni da devoj~ice budu zajedno sa de~acima u istim odeqewima, i
da su postojala odvojena odeqewa i radila u istoj zgradi ili je nastava or-
ganizovana u razli~ito vreme. Uprkos i takvoj organizaciji rada, pojedi-
ni roditeqi nisu hteli da {aqu `ensku decu u {kolu pa je Popovi} morao
13
da podnese prijave protiv roditeqa sjeni~kom pa{i. M. F. Petrovi} za-
bele`io je da je postojawe `enske osnovne {kole iskazivano statisti~ki
sve do 1911/12. godine kada je u {koli bilo 39 devoj~ica, a {kolske 1897/98.
14
bilo ih je samo deset.

7 Radmila Petkovi}-Popovi} i Vukoman [alipurovi}, Srpske {kole i prosveta u za-
padnim krajevima Stare Srbije, Beograd 1970, 257.
8 M. F. Petrovi}, nav. delo, 352.
9 Vukoman [alipurovi}, Kulturno-prosvetno i politi~ke organizacije u Polimqu i
Ra{koj, 1903–1912, Beograd 1972, 110.
10 M. F. Petrovi}, Dokumenta o Ra{koj oblasti 1900–1912, Beograd 1995, 347–352.
11 Radmila Petkovi}-Popovi} i Vukoman [alipurovi}, nav. delo, 125.
12 Radmila Petkovi}-Popovi} i Vukoman [alipurovi}, nav. delo, 255.
13 Isto, 255.
14 M. F. Petrovi}, Dokumenta o Ra{koj oblasti 1900–1912, Beograd 1995, 384.