Page 279 - Zbornik 27

284 Jevto Vu~kovi} NZ27/2003

{kolama po mestu otvarawa, izgled pe~ata sa likom Svetog Save, trajawe
{kolske godine, godine starosti u~enika sa pravom na upis, godine traja-
wa {kolovawa — vrste {kola: {estogodi{we neobavezne i ~etvorogodi-
{we obavezne, dnevni rad {kola (pre i posle podne), rad nadzorni~ke
slu`be, prava i du`nosti u~iteqa i upraviteqa {kola, broj u~enika u
odeqewu, osnivawe `enskih {kola u uslovima sa ve}im brojem `enske de-
ce, obavqawe ispita na kraju {kolske godine, {kolski praznici i nerad-
ni dani, ocewivawe u~enika i wihovo prevo|ewe iz {kole u {kolu, prava
i obaveze crkveno-{kolskih op{tina, kao i formirawe u~iteqskih ve}a
u {kolama sa ve}im brojem u~iteqa. ^lanom deset Pravila predvi|eno je
da crkveno-{kolska op{tina obezbedi i potrebno zemqi{te za {kolu, a
po mogu}nosti i pola hektara zemqe za {kolsku ba{tu. Regulisano je pi-
tawe vo|ewa {kolske administracije i ustanovqewe potrebnih admini-
strativnih kwiga: upisne kwige, kwige |a~kih izostanaka i kazni, kwige
zabele`aka o osobinama u~enika, dnevnika rada delovodnog protokola i
48
druge.
Pravo na osnivawe {estogodi{wih osnovnih {kola crkveno-{kol-
ske op{tine na teritoriji Sjenice nisu koristile. Sve {kole su otvarane
i radile kao ~etvorogodi{we.
Godine 1910. doneta je i Uredba o u~iteqima kojom su regulisana ne-
ka statusna pitawa: plata, napredovawe u slu`bi, polagawe prakti~nog
ispita, du`ina radnog sta`a i drugo. Svi u~iteqi koji su radili u zapad-
nim delovima Srbije podeqeni su u tri kategorije: stalne, privremene i
u~iteqske zastupnike. Stalne su ~inili u~iteqi sa filozofskim fakulte-
tom i u~iteqskom {kolom, privremeni su bili sa zavr{enom bogoslovi-
jom, Svetosavskom u~iteqskom u Beogradu i nepotpunom u~iteqskom {ko-
lom. Da bi ostali u slu`bi ovi u~iteqi su morali da pola`u stru~ni is-
pit. U~iteqski zastupnici su bili bez odgovaraju}e {kolske spreme.

Period 1913–1918.

Balkanski ratovi i Prvi svetski rat ozna~ili su prekid kontinui-
teta u radu osnovnih {kola. Jedan broj u~iteqa, koji je radio do 1912. godi-
ne, stupio je u dobrovoqa~ke ratne jedinice. Posle `estokih borbi vo|e-
nih novembra 1915. izme|u sanxa~ke vojske i austrijskih jedinica, na prav-
cu Ivawica — Javor, jedinice sanxa~ke vojske pod komandom Janka Vuko-
ti}a bile su primorane da se povla~e, pa je Sjenica zauzeta 22. novembra
1915. godine.
Za sprovo|ewe svoje politike na okupiranom prostoru Srbije i za
organizovawe okupatorske vlasti, u Beogradu je formiran Vojni general-

48 Isto, 19–25.