Page 190 - Zbornik 27

NZ27/2003 MIGRACIONI POKRETI ... 193

nim pritiscima Austro-Ugarske. Nova srpska vlada u oktobru 1897. uspostavila je
dobre odnose sa Monarhijom, {to je suzilo mogu}nosti emigracije za njeno inteziv-
nije djelovanje. Vlada je odbijala dalje pomaganje »Bosansko-hercegova~kog gla-
snika« uz obrazlo`enje da nema potrebe za postojanjem listova »koji bi se bavili na
91
svoju ruku pitanjima spoljne politike«. Bosanske emigrante u Beogradu nije zao-
bi{la sudbina me|usobnih trvenja, moralnih lomova, kriza identiteta i u~estalih
promjena uvjerenja, materijalne bijede i odbacivanja od onih koji su ih prihvatili,
ali i zloupotrebljavali u politi~ke svrhe. Beogradski i novosadski listovi, »Samo-
stalnost« i »Na{e doba« pisali su, kako su Ljubovi} i Falad`i} obi~ni {pijuni, odno-
sno propalice i varalice. 92
Dervi{-beg Ljubovi} je nakon neuspje{nog ustanka 1882. u Hercegovini
pobjegao u Crnu Goru gdje ga je knjaz Nikola uzeo za perjanika, ali ga je ubrzo ot-
pustio. Me|u 8.000 izbjeglica iz BiH u Crnoj Gori na{lo se tada i 1.200 Bo{njaka.
Neke od njih su susreli italijanski poslanik Durando i knjaz Nikola u Njegu{ima.
Knjaz ih je tada zaustavio i upitao da li me|u njima ima i onih koji su se u prethod-
nim ratovima borili protiv Crnogoraca. Odgovoreno mu je da su se svi borili.
Knjaz je potom upitao za{to su onda napustili svoju zemlju da bi na{li uto~i{te kod
svojih neprijatelja. Na to mu je odgovoreno: »[ta ho}ete? Uprkos na{ih nespora-
93
zuma va{a krv je bliska na{oj dok onih |aura (Austrijanaca) je tu|a«. Dervi{-beg
Ljubovi} je iz Crne Gore oti{ao u Istanbul. Tamo je postao oficir, ali je nakon ne-
koliko godina tamo{nja policija dobila informaciju da je bio u vezama za ruskim
vojnim i diplomatskim predstavnicima, rade}i na planu pobune u Bosni i Hercego-
vini. BiH se, uz pomo} Rusije, trebala ujediniti sa Srbijom i Crnom Gorom. On je
94
jednim gr~kim brodom uspio pobje}i u Rusiju, pa odatle do{ao u Srbiju. General
Sava Gruji}, predsjednik Ministarskog savjeta i ministar inostranih djela Kraljevi-
ne Srbije, uputio je 15. januara 1890. Mihailu Jovanovi}u, pomo}niku na~elstva u
Vranju rje{enje, kojim ga upoznaje da je Dervi{-beg Ljubovi} iz znamenite porodi-
ce Ljubovi} iz Hercegovine, »koja je tamo vrlo popularna i prema kojoj srpska dr-

91 T. Kralja~i}, Stav srpske vlade, 137.
92 M. Imamovi}, Bo{njaci u emigraciji, 38; upor. Stav Muslimana Bosne i Hercegovine u pogledu
nacionalnog opredjeljivanja, studijski izvje{taj, Fakultet politi~kih nauka — Institut za dru-
{tvena istra`ivanja, Sarajevo 1970, 27. Spiridon Gop~evi} (1855–1936) je, pak, krajem XIX
stolje}a, mada je sebe smatrao »najtrpeljivijim ~ovekom u verozakonskim stvarima«, pi{u}i o
Bosni, tvrdio da »islam treba utamaniti u interesu kulture«, odnosno da austrijska vlast umjesto
»ma`enja« treba muslimanima da stavi na volju »ili da se odreknu islama, ili da se isele ostaviv-
{i svoja imanja«. Tvrdio je da bi u tom slu~aju 90 procenata »muhamedovskih stanovnika« Bo-
sne, »smatrali kao probita~nije, da se pokrste« — cit. prema: O. Milosavljevi}, U tradiciji na-
cionalizma: ili stereotipi srpskih intelektualaca XX veka o »nama« i »drugima«, Beograd 2002,
81. Op{ir. B. Aleksov, Vi|enje verskih preobra}enja u formiranju srpske nacionalne svesti,u:
Religija, dru{tvo, politika: kontroverzna tuma~enja i pribli`avanja, Bonn 2002, 141–167.
93 G. Stanojevi}, Prilozi za diplomatsku istoriju Crne Gore od Berlinskog kongresa do kraja XIX
vijeka, Istorijski ~asopis, knj. XI, Beograd 1961, 161–162.
94 M. Had`ijahi}, Od tradicije do identiteta, Sarajevo 1974, 165–167.