Page 169 - Zbornik 27

172 Dr Dragi Malikovi} NZ27/2003

grada i Bukure{ta. Mnogi elementi ruskog agitovawa da se formira jugo-
slovenska dr`ava od Bugarske i Srbije, koja bi bila pod `ezlom Obrenovi-
}a i pod uticajem Rusije, nejasni su. Rusija je uzimala te stvari pomalo ola-
ko. Mo`da ju je na to pokretao jedino ostatak zainteresovanosti da Srbe i
Bugare samo privremeno vidi ujediwene oko wene te`we da wihov savez
»postane prepreka za zapadne uticaje na evropski Jugoistok i jednako zna-
~ajna konkurentska snaga (protivte`a) Turskoj carevini koja se raspada-
45
la«. U sklopu tih poku{aja bilo je i odre|ene saradwe i u podsticawu
ja~awa vojne snage Srbije. To je smisao strategijske misije ruskog general-
{tabnog pukovnika H. A. Lera u Kne`evini 1867. godine i wegovih
zadu`ewa da rekognoscira »jugozapadni grani~ni front prema Turskoj
(Novopazarski sanxak)«. Ovde je Ler i{ao stopama Kara|or|eve strategije
iz 1809. godine, kada je ustani~ki vo|a sa glavninom vojske udario na Sje-
nicu. Sa razlogom se mislilo da bi ovakav plan dao zama{ne politi~ke re-
zultate kad bi u Bosni i Hercegovini bio blagovremeno pripremqen usta-
nak, te da se jednim udarcem sjedine Srbija i Crna Gora sa Bosnom i Herce-
46
govinom.
Umesto ranije navo|enog kompromisa sa Srbijom oko podele Bosne i
Hercegovine (izme|u 1868. i 1877) 1878. godine u Bosni su se pojavile te`we
da se svi Srbi i Hrvati ujedine pod habzbur{kim tronom. Ta ideja je bila
potpuno u skladu sa svim onim {to znamo o istorijskoj te`wi Austro-
-Ugarske monarhije da ne dozvoli ujediwewe Srba u kompaktnu nacionalnu
sredinu. Iz tog ciqa direktno su iza{li planovi okupacije zapadnih de-
lova Stare Srbije (Novopazarskog sanxaka, nadomak Kosova i to do reke
Lima) kao ne~ega {to bi omogu}ilo da se postigne uspeh na planu razdvaja-
wa Srbije i Crne Gore i pretvarawe okupacije Bosne i Hercegovine u oku-
paciju ostalih srpskih zemaqa i ~itavog Balkanskog poluostrva (osim Bu-
47
garske).
Na Sanstefanskoj mirovnoj konferenciji 1878. godine Austrijanci
su s pravom upozoravali Ruse da }e formirawe Velike Bugarske imati zna-
~ajnu ulogu u postavqawu temeqa na kojima }e po~ivati budu}a unutarbal-
kanska sukobqavawa, a nije ni{ta mawe bilo ni austrijsko direktno oti-
mawe za jo{ srpske zemqe (»... tesnac novopazarski do Mitrovice«). Ne
slagati se sa tim zna~ilo je pitati se ~emu to i kakve su pobude opredelile

45 N. Gen~ev, Odeskoto nastajateqstvo v borbite za osvobo`denijato na Blgarija (1856–
–1878), Istori}eski pregled, Sofija 6, 1972, 15.
46 V. Maksimovi}, Vojni~ke veze i odnosi Srbije s Rusijom u toku protekloga stole}a
1866–1917. godine, Ruski arhiv, ^asopis za politi~ku kulturu i praksu Rusije, Beo-
grad ¤£££, 1930, 14.
47 D. Beri}, Srpsko pitawe i politika Austro-Ugarske i Rusije 1848–1878, Beograd 2000,
321–322.