Page 50 - NP Zbornik 46_DRUGO REVIDIRANO IZDANJE

50 Mustafa Baltić, Neolitske figurine iz zbirke muzeja “Ras”...

Zaključak

Antropomorfne neolitske figurine iz zbirke muzeja „Ras” u Novom Pazaru
pronađene su na ušću Tušimske rijeke, izvan arheoloških istraživanja.
U pitanju su figurine iz dvije odvojene faze vinčanske kulture. Ranoj fazi
vinčanske kulture pripadaju dvije figurine, jedna skoro sasvim očuvana, druga
polovično, i obje karakteriše jednostavna forma, koja čak ima i stubastu bazu,
dok su seksualni atributi žene jasno predstavljeni. Glava je karakteristično tro-
uglasto poligonalna, sa očima u obliku ugaonih zareza, koja na vrhu ima jasnu
predstavu ovnujskih rogova. Treća figurina je sačuvana samo u fragmentu: jed-
nostavna trouglasta glava, shematizovana, bez ikakvih detalja na licu. Istodoban
je i fragment žrtvenika, dekorisan urezima u formi paralelnih linija i bordura te
geometrijskim motivima.
Svi predmeti su prvobitno bili u objektima koji su bili izloženi požaru, i pro-
nađeni su sa fragmentima keramike i komadima lepa. Presjeci ostataka objekata
vide se u profilu rova za gasovod. To, kao i činjenica da imamo hronološki razli-
čito opredijeljene figurine govori nam da se moglo raditi o naselju koje je trajalo.
Ono je zbog izvjesnih sličnosti materijala s obližnjim neolitskim naseljima imalo
komunikaciju.
Figurine i žrtvenik pripadaju sakralnoj sferi života neolitskih stanovnika na-
selja kod Tušimske rijeke. Različita su tumačenja, i mogu biti primjenjiva, ali
zbog kentaurske prirode figurina i postojanja simbola plodnosti, mogle su imati
ulogu u stabilizovanju i održavanju neolitskih vjerovanja karakterističnih za pro-
izvođačke zajednice, kultivisanje prostora i održivost zajednice.
Kao muzealija figuralna umjetnost neolitske zajednice o kojoj govorimo, do-
bija jedno sasvim novo značenje i posebnu važnost za proširivanje kulturnog na-
sljeđa kraja, a i posebni identitet u popularnoj kulturi.
Kao zaključak se apsolutno nameće potreba za istraživanjem ovog neolitskog
lokaliteta i opravdanost eventualnog projekta, jer se u sadašnjim uslovima otrgnu-
tosti od konteksta u kom su se predmeti nalazili, na svakom polju susrećemo s
hendikepom nepotpunih podataka. Istraživanje bi upotpunilo znanja o neolitskoj
zajednici u dolini Tušimske rijeke, prvim proizvođačima hrane u našem kraju, a
predmeti koje tretiramo u ovom radu bili bi adekvatno valorizovani.