Page 49 - NP Zbornik 46_DRUGO REVIDIRANO IZDANJE

Novopazarski zbornik, 46/2023, str. 37-54 49

Muzeološki značaj i popularna kultura

Kada su spomenuti predmeti dospjeli u muzej „Ras” Novi Pazar, figurina 1,
kao prva te vrste, postala je dio izložbene postavke muzeja, a prije toga organizo-
vana je posebna izložba na kojoj je predstavljena.
Sva prethodna značenja i prethodni identiteti figurine, u trenutku kad se ko-
ristila, onaj kad se proučava u okviru kulture u kojoj je nastala, nadograđeni su
značenjem koje figurina ima kao muzealija, najstarija u muzeju „Ras”, i prva
figurina koju muzej čuva.
U muzejskoj realnosti, muzeja koncipiranih na kulturnohistorijskom pristu-
pu, u ravni linearnog historijskog kretanja društva (Olsen 2002), od nje počinje
upoznavanje s muzejom te se nastavlja kroz gvozdenodopske kulture, srednji vi-
jek i osmansko doba, preko tipskih i politički korektnih soba dva naroda koja žive
u gradu, preko primijenjene umjetnosti i dokumenata, i završava se pitanjem u
dvorištu muzeja: „A šta vam je ova mašina?” pokazujući na simbol socijalističkog
metalskog radnika.
Dakle, ona je početna tačka muzejske postavke, ne zbog toga što je u neolit-
skim zajednicama rijetkost, dapače, ona je simbol neolita, jasno prepoznatljiv oni-
ma zbog kojih muzeji postoje, ali ona je prva, i za sada, najstarija, te joj to u kla-
sično koncipiranim muzejima, daje za pravo da ima poseban muzeološki značaj.
Zbog činjenice da je prva koja se čuva u našem muzeju,a pronađena je na
teritoriji Novog Pazara, analogno prethodnim sličnim slučajevima, dobila je kolo-
kvijalno ime Pazarka. Veliko interesovanje javnosti za figurinu dovelo je stotine
posjetilaca u muzej, te je postala dijelom popularne kulture, jer su joj mediji i za-
jednica u kojoj je predstavljena upisivali nova značenja. Na društvenim mrežama
su se povele i polemike vezane za rodnu pripadnost figurine, kao i za starost, pa
i pojave vezane za sadašnju društvenu realnost. To je figurini dalo potpuno dru-
gačiji identitet od onoga koji je imala kada se kao arheološki materijal proučava,
i kakav je prvobitno imala.
Kako muzej ima ulogu da istovremeno sačuva (arhivira) i izloži predmet, što
je samo po sebi problematičan koncept (Deloš 2006: 198), to je zadatak u konkret-
nom slučaju bio usmjeren na prezentovanje kroz starost, neolitski način života i
ontologiju, a istovremeno kontrolisati tumačenja u popularnoj kulturi.
Figurina tako u muzeju dobija svoju i estetsku i etičku komponentu, koja u
nauci nije prepoznatljiva. Estetika neolitskih figurina govori više o imaginarnom
umjetniku koji je stvarao i zašto je nešto isticao, koncept ljepote koji se razlikuje
od današnjeg. Ovdje se to vidi kroz drugačije tumačenje vulve. Etička kompo-
nenta ogleda se u činjenici da je neolitska figurina izašla iz heritološkog okvira
važnosti zbog toga što je nešto „naše”. Ona nema tu identitetsku komponentu.