Page 116 - NP Zbornik 46_DRUGO REVIDIRANO IZDANJE

116 Ahmed A. Bihorac, Kemal Džemić, Historijska uloga zara...

„A reci vjernicama neka obore poglede svoje i neka vode brigu o stidnim
mjestima svojim; i neka ne dozvole da se od ukrasa njihovih vidi išta osim onoga
što je ionako spoljašnje, i neka vela svoja spuste na grudi svoje.” (Kur’an 24: 31)

Uvod

Pred nama se nalazi još jedna monografija uvaženog prof. dr. Hivza Gološa,
historičara, neumornog istraživača, kulturnog i javnog djelatnika, čija tema
predstavlja jednu od najinteresantnijih kada je u pitanju bošnjački identitet i
bošnjačka tradicija. Dobar poznavalac historijskih prilika na Balkanu i autor
mnogih vrijednih naučnih priloga, profesor Gološ u svojoj monografiji, poštujuću
određenu vremensku distancu, kroz bogatu arhivsku i dokumentarnu građu
nanovo baca svjetlo i aktuelizira odijevanje Bošnjakinje muslimanke u Sandžaku
kao fenomen u poslijeratnom komunističkom periodu, dokumentirajući brojne
pristupe muslimanskih krugova u razumijevanju komunističkog Zakona o zabrani
zara i feredže. Kroz monografiju autor ističe specifikum sandžačke kulture,
čijem oblikovanju kroz historijsko trajanje su, kako navodi autor, učestvovali:
Grci, Rimljani, Iliri, Kelti, Bizantinci, Slaveni, Osmanlije i drugi. Kroz svoju
monografiju autor se bavi historijatom pokrivanja lica kod različitih naroda,
neprekidno, još od starih Grka i Rimljana, pa do danas. Mnogi dragocjeni podaci
o nošenju zara, peče, feredže i vela se nalaze u brojnim arhivima širom bivše
Jugoslavije i svijeta, kao i radovi raznih autora koji su se bavili ovom tematikom.
Profesor Gološ, u svojoj monografiji, pominje najznačajnije autore i njihove
radove o pokrivanju lica ali i o ukidanju zara i feredže. Pitanje tradicionalne
odjeće muslimanki u Bosni i Hercegovini i Sandžaku bilo je preokupacija našeg
autora, duže od dvije decenija, i motiv da istražuje i proučava ovaj relativno
nepoznat problem. U svome radu, profesor Gološ navodi najznačajnije autore i
njihove radove o pokrivanju lica ali i mnoge tekstove o ukidanju zara i feredže.
„S obzirom da je rasprava o pitanju tradicionalne odevne prakse muslimanki (zar,
feredža, veo) u Bosni i Hercegovini počela u periodu između dva svetska rata i
nastavljena u Sandžaku, motivisan sam da u ovom radu razmatram pitanje da li
je tradicionalna odevna praksa, koja je uključivala i pokrivanje lica muslimanke,
ima istorijski, verski ili običajni karakter i kako se sprovodila u srpskom delu
Sandžaka . Moj cilj je da na naučnoj bazi, razmatrajući Ustav FNRJ i druge
1
zakone, prikažem kako se sprovodilo skidanje zara i feredže u Deževskom srezu”
(Gološ 2002: 104).

1 Dijelovi ovog rada su objavljeni 2002. godine u Zborniku Sjenice, a sada je rad u
cjelini prikazan.