Page 234 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 43

234 S. Smailović, M. Mavrić, Utjecaj dimenzija kulture i regionalmog identiteta..

kolektivizam koji se prenosi s generacije na generaciju, svaki član zna svoje mjesto i
ulogu u porodici. (Ekerman 1987. prema Golubović 2007) U Srbiji zapažamo raspa-
danje patrijarhalne porodice, gubi se porodična hijerarhija, teži se ka ravnopravnosti
spolova, uvažavanju individualnosti... Nekadašnji autoriteti su, kako ističe Milić u
„procesu bespovratnog nestajanja“ (Milić 2002: 273). Kriza i predstojeći slom „pa-
trijarhalizma“ donosi brojne izazove i iskušenja pred savremenu porodicu.
Porodica, odnos njenih članova i atmosfera koja vlada u njoj, vrši transgene-
racijski prijenos stavova i vrijednosti unutar jedne porodice koja će imati utjecaja
na globalnom nivou u očuvanju djeteta, porodice i čitavog društvenog poretka.
Jedna od brojnih i značajnih uloga porodice je i „učenje kulturi“ tj., priprema po-
tomstva za život u društvenoj zajednici. Savremenu porodicu možemo posmatrati
kao socijalnu grupu ili subsistem jednog šireg socijalnog sistema na koju utiče
zajednica, kultura, nacija, država ali i individualne karakteristike članova porodi-
ce (Mitić 1997). Savremena porodica trpi utjecaje tranzicije, globalizacije, eko-
nomske krize i brojnih drugih faktora što ukazuje na probleme u funkcionisanju
savremene porodice i savremenog društva. Sve ove promjene u društvu doprinose
stvaranju obrazaca haotičnog porodičnog funkcionisanja, što se često ogleda kroz
nepostojanje roditeljskog autoriteta i nedostatak sigurnosti, koju porodica treba da
pruži (Matejević 2009, 2012: 123-133). Ranije generacije roditelja bile su prven-
stveno odgovorne za zbrinjavanje i fizički opstanak i razvoj djece. Današnji rodite-
lji su odgovorni za razvoj društvenih i intelektualnih sposobnosti djece, za moralni,
socijalni, kognitivni razvoj...

Zaključna razmatranja

Proučavanje kulture kao veoma složenog fenomena, otvaramo brojne mo-
gućnosti u proučavanju psiholoških, pedagoških, socioloških, antropoloških, kul-
turoloških problema i fenomena koji se odnose na život u multikulturalnim sredi-
nama. Sa psihološkog aspekta, kultura predstavlja bitan gradivni element ljudskog
načina ponašanja, doprinosi izdvajanju određene varijante ponašanja, koja se pre-
nosi i čuva kao obrazac ponašanja unutar porodice. U socijalnoj psihologiji, kul-
turi se pristupa kao moćnom izvoru socijalizacije pojedinca, zajednice današnjeg
društva. Kulturu čine: jezik, znanje, običaji, vjera, vjerovanja, vrijednosti, moral,
ideologija, zakon, institucije, navike, naučena ponašanja, način života, alati, oru-
đa, način rada...
Kulturne razlike su naročito istaknute u multikulturalnim sredinama. Po-
stavlja se pitanje, šta se dešava sa kulturnim razlikama u sredinama gdje postoji
interakcija sa drugim kulturama? Šta se dešava sa kulturnim razlikama, ako znamo
da ne postoje geografske i društvene izolacije koje bi „čuvale“ obilježja kulture. U
multikulturalnim sredinama, uslijed interakcije dolazi do međusobnog miješanja,
asimilacije, dolazi do gubljenja razlika među kulturama uslijed brojnih faktora.