Page 230 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 43

230 S. Smailović, M. Mavrić, Utjecaj dimenzija kulture i regionalmog identiteta...

Dimenzije nacionalne kulture Geerta Hofsteda

U svom dugogodišnjem radu i proučavanju dimenzija kulture u teoriji, Hof-
sted izdvaja četiri dimenzije na osnovu kojih se mogu analizirati kulturne vrijedno-
sti: distanca moći, individualizam-kolektivizam, izbjegavanje neizvjesnosti i muš-
kost-ženskost. Na osnovu ovih dimenzije možemo procijeniti kako je u nekoj kulturi
riješen problem socijalne nejednakosti, odnos prema autoritetu, odnos prema okru-
ženju, odnos prema spolovima i uvažavanju sposobnosti. Istraživanja su pokazala
da se Srbija ubraja u zemlje sa visokim skorom na dimenziji distanca moći (86), što
znači da ljudi prihvataju hijerarhijski poredak, ne zahtijevaju dodatno opravdanje,
jednostavno prihvataju da svako ima svoje mjesto u društvu. Zemlje bivše Jugoslavi-
je svrstavaju se u kolektivističke kulture. Visoko se cijeni ambicioznost i spremnost
i uvažavaju se žene i njihovi kvaliteti. Srbija se nalazi u grupi društava koja su spre-
mna na neizvjesnost jer su kroz historiju narodi doživljavali veoma neizvjesne situa-
cije praćene ratovima, migracijama, ekonomskim krizama (Lado 1957: 8).
U formiranju socijalnog identiteta poseban značaj imaju različiti aspekti so-
cijalnog okruženja. Kada je riječ o dimenziji nacionalno-evropski identitet poseban
značaj imaju aspekti kulture koje Triandis jednim imenom naziva kulturološki sin-
drom (Triandis 1996). Kulturološki sindrom je zajednička odrednica za socijalne
situacije ljudi koji govore određenim jezikom i žive na jednoj teritoriji u datom
trenutku društvenog razvoja. Prema brojnim autorima koji su se bavili socijalnim
identitetom navode se različiti aspekti kulture kao vid socijalne situacije (Cole and
Scribner, 1974; Segall, 1984; Conway, Schaller, Tweed and Hallet, 2001), svode
se na: stavove, vrijednosne orijentacije, self-dimenzije, norme i pravila ponašanja.
Navedeni aspekti aspekata kulturološkog sindroma mogu poslužiti za predviđanje
socijalnog identiteta na dimenziji jedne kulture.
Zrelo osjećanje identiteta omogućava nam da sebe razlikujemo od drugih i
od ostalog svijeta uopšte. Porodica na svoj način doprinosi uvođenju djeteta u širi
socijalni prostor. Ako su porodične norme usklađene sa mjerilima društva, to sva-
kako utječe na izgradnju njegovog identiteta. Osnovne moralne, etičke, estetske,
nacionalne, vjerske vrijednosti potiču iz porodice. U porodici se od malih nogu
formira odnos prema sebi i odnos prema drugima.
Rеgiоnаlni i pоrоdični idеntitеt su pојmоvi kојimа sе ukаzuје nа
sаmоsvојnоst, kаkо pоrоdicа, tаkо i rеgiја – pоčеv оd njihоvih gеоgrаfskih, prеkо
historijskih dо društvenih i kulturnih kаrаktеristikа. Porodicu ne možemo zamisliti
bez obilježja regije gdje porodica živi. Sаdržај regionalnog identiteta је vеzаn zа
јеdinstvеn sоciоkulturni sistеm vrijеdnоsti. Оpštе је pоznаtо dа је kulturni idеn-
titеt diо оdrеdnicе zајеdništvа, kао štо su rаsа, tеritоriја, trаdiciја, јеzik, оbičајi,
rеligiја. Ljudi kојi živе u istоm tеritоriјаlnоm оkviru dijеlе iskustvа i smаtrајu dа
pripаdајu istој srеdini. То znаči dа njih vеzuјu nеki slоgаni kао štо su idеntitеt,
rеgiоnаlni idеntitеt i dr. (Šаbić i dr. 2006). Na prostoru Srbije postoje regioni koji
su specifični po obilježjima kulture, tradicije, običaja.