Page 233 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 43

Novopazarski zbornik, 43/2020, str. 227-237 233

okviru koga se može govoriti o toplo-ograničavajućem i hladno-ograničavajućem
odgojnom stilu; autoritativni odgojni stil kao toplo usmjeravajući; liberalni odgoj-
ni stil u okviru koga se može govoriti o toplo-popustljivom i hladno-popustljivom
odgojnom stilu (Lacković-Grgin 1982: 115-126). Rezultati istraživanja Diane Ba-
umrind koje je sprovela sa svojim saradnicima su široko poznati, zbog (empirijski)
zasnovane klasifikacije tipova roditeljstva, te zbog tvrdnje da najbolje razvojne
mogućnosti za dijete postoje u okviru autoritativnog, a ne permisivnog stila rodi-
teljstva (Baumrind 1997: 91).
Rezultati kros-kulturalnih istraživanja pokazuju da na odgojne stilove utječu
normativi i običaji koji postoje u jednom društvu, prenose se sa generacije na gene-
raciju kroz praksu podizanja djece u određenoj kulturi. Obrasci ponašanja koji su
prihvatljivi u jednoj kulturi mogu biti odbačeni u nekoj drugačijoj kulturi, što zavisi
od karakteristika kulture, od razlika u pogledu vrijednosti, običaja i normi te kulture.
U patrijarhalnim kulturama, otac treba da bude strog, pravičan, a majka
blaga i podržavajuća. Od djeteta se očekuje bespogovorna poslušnost. Uglavnom,
očevi u takvim društvima, ako žele očuvati moralne norme i poštovati pravila po-
našanja, moraju prema djetetu prevashodno biti strogi. Trebješanin navodi da u
srpskoj kulturi, koja važi za patrijarhalnu kulturu, majka i ostali članovi porodice
mogu biti popustljivi prema djeci, dok otac mora biti strog (Trebješanin 1991). O
važnosti i utjecaju kulture na roditeljsko ponašanje Makgilikadi-De Lisi (Sigel,
McGilliccuddy-De Lisi, 2002: 425-442), ističu da je kultura kao prozor u razu-
mijevanju porijekla i razvoja vjerovanja roditelja da teže načinu odgoja djece po
modelu predaka. U kanadskoj kulturi naglasak je na autonomiji, individualnosti i
odlučnosti koja se smatra socijalnom zrelošću mladih. Čao (Chao 1994) u svojoj
studiji navodi da je kinesko roditeljstvo često opisivano kao kontrolišuće, auto-
ritarno, restriktivno, ali daje dobre rezultate u školskom učenju kod djece, dok
u kanadskoj ne daje dobre rezultate. Izrazitu roditeljsku autoritarnost zabilježenu
u argentinskom društvu uslovila je opća politička i ekonomska nesigurnost u toj
državi. Belgijsko društvo karakteriše visok stepen sigurnosti, prijateljski i demo-
kratski odnos roditelja. U Francuskoj, majke su te koje se oslanjaju na intuiciju,
spontanost u odgoju djece. U japanskom društvu, ciljevi socijalizacije usmjereni
su na postizanje zajedništva i skladnog grupnog identiteta sa naglaskom na razvoj,
emocionalnu zrelost i samokontrolu, strpljenje, upornost (Chen i Kaspar 2004).
Na osnovu navedenih istraživanja, možemo zaključiti da se odabir odgojnog stila
ne može posmatrati izdvojeno, već se mora sagledati u širem kontekstu, odnosno
moramo poznavati kulturu tog naroda.
Ako sagledamo realno stanje prihvatit ćemo činjenicu da je porodica doži-
vjela duboki preobražaj kroz historiju. Patrijarhalna porodica, egzistira još od an-
tičkog društva. Danas se mogu naći ili prepoznati utjecaj tragova patrijarhalnog
shvatanja na savremenu porodicu. Individualni interes je podređen zajedničkom
(porodičnom), što uslovljava jaku porodičnu koheziju, integraciju i zavisnost među
članovima. Veoma je izraženo međusobno uvažavanje unutar porodice, poslušnost i