Page 232 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 43

232 S. Smailović, M. Mavrić, Utjecaj dimenzija kulture i regionalmog identiteta...

„procesa modernizacije koji je svim ljudima u ovoj oblasti dao poseban pečat“.
U tom smislu, sličnosti kulturnog identiteta se mogu posmatrati, ne samo kao dio
zajedničkog nasljeđa, već i „kao slične strukturne reakcije na izazov sa kojim se
agrarna društva suočavaju prilikom integrisanja u urbanizovanu i industrijalizova-
nu Evropu“, ističe Marija Todorova.
Razmatranjem dejstva individualno-psiholoških faktora, za razumijevanje
procesa formiranja i tranzicije identiteta u kulturi naše savremenosti, svakako je
neophodno istražiti utjecaj faktora kolektivne svijesti i kolektivnih predstava (E.
Dirkem), oblike emocionalne proizvodnje, posebno religije (M. Veber), utjecaj ko-
lektivnog pamćenja i arhetipova, tj. genokulture na razvoj pojedinaca i društva
(K. Jung), ali i brojnih savremenih oblika simboličke komunikacije (jezik, moral,
nauka, ideologija). Shodno tome, identitet Bošnjaka se izvodi iz jezika, tradicije,
religije, vjeroispovijesti, porodičnog odgoja, ali ne može se samo na to svesti. Iden-
titet ima mnoge odrednice i različit je u korpusu jednog naroda. Jedne su kompo-
nente identiteta srpskog naroda u Vojvodini, a drugačije su komponente identiteta
srpskog naroda u Sandžaku.

Odgojni stil

Uloga roditelja jedna je od najbitnijih uloga u životu čovjeka, povlači sa so-
bom mnogo nedoumica, mudrosti i dilema da li smo na pravi način odgovorili za-
htjevima odgoja. Sama porodica, odnos njenih članova i atmosfera koja vlada u njoj,
vrši transgeneracijski prijenos stavova i vrijednosti unutar jedne porodice koja će
imati utjecaja na globalnom nivou u očuvanju djeteta i čitavog društvenog poretka.
Jedna od brojnih i značajnih uloga porodice je i „učenje kulturi“ tj., pripre-
ma potomstva za život u društvenoj zajednici. Odgojnim postupcima prenosimo
određene obrasce ponašanja, koji su uslovljeni kulturom i kao takvi neophodni su
za integraciju djeteta u društvu. Odgojni ciljevi i postupanja roditelja određeni su
obrascima karakterističnim za određenu kulturu koji su podložni promjeni usli-
jed razvoja društva, o čemu svjedoče mnoga kros-kulturna istraživanja (Matejević
2012: 128‒141). Prema Todoroviću, starija generacija prenosi dominantne druš-
tvene vrijednosti i obrasce, čime pokušava da trajno poboljša strukturu psihičkih
dispozicija djece, da održi njihove komponente ocijenjene kao vrijedne, zadrži i
spriječi nastajanje dispozicija koje su ocijenjene kao loše (Todorović 2005). Ta-
kođer, ona navodi da „...vaspitni stilovi majke više doprinose izgradnji stabilnog
samopoštovanja u odnosu na ispitivane vaspitne stilove oca, što potvrđuje značaj
prvih objektalnih relacija za razvoj identiteta i ličnosti...“ (Todorović, 2004).
Odgojni stilovi roditelja umnogome zavise od njihove ličnosti, a ličnost ro-
ditelja je uslovljena genetikom, odrastanjem, iskustvom iz djetinjstva i utjecajem
društvene sredine.
U psihologiji opšteprihvaćena su tri odgojna stila: autoritarni odgojni stil u