Page 64 - Zbornik 27

NZ27/2003 ARHEOLO[KI LOKALITETI U SJENI^KOM DELU ... 65

od 6 do 9 i visine od 0,50 do 1,10 metara. Sve humke su formirane od kamena
razli~ite veli~ine pome{anog sa zemqom. U svim humkama evidentirano
je postojawe loma~e, brojnih fragmenata keramike, `ivotiwskih kostiju i
drugih predmeta, dok ostaci pokojnika nisu na|eni. Mogu}e da se radi sa-
mo o obrednim loma~ama koje predstavqaju ostatke da}e, dok su ostaci po-
22
kojnika bili na stubu na vrhu humke ili na stubu pored puta.
Od arheolo{kog materijala iz humki navodimo: nau{nicu od bronze
sa jednom bikoni~nom jagodom, bronzanu kari~icu, fragmente narukvice
od staklene paste, nekoliko gvozdenih no`eva, alatku za razboj, vi{e koma-
da zakivaka, fragmentovanu potkovicu, kerami~ke pr{qenke razli~itog
oblika, kao i jedan kameni bikoni~nog oblika. Ovome treba dodati brojne
fragmente keramike, koji poti~u uglavnom od lonaca ra|enih na sporom
vitlu sa vidqivim tragovima prstiju na unutra{woj strani. Kod ukra{a-
vawa, koje je izvo|eno na gorwoj povr{ini lonca, najvi{e je zastupqena ta-
lasna linija, kombinacije talasnih i horizontalnih linija, kao i orna-
ment izveden radlom. Pored lonaca zastupqene su i zdele grubqe fakture.
Na osnovu arheolo{kog materijala, humke na lokalitetu Kobiqka
23
su datovane u £H–H do po~etaka H£ veka. Ovakvo datovawe zna~i da hri{}an-
stvo jo{ uvek nije prihva}eno, bez obzira na podatak da je pokr{tavawe Srba
24
zavr{eno u £H veku. Na odr`awe paganskih obi~aja u na{em slu~aju nije bit-
no uticalo ni to {to je u blizini, na oko 6 km severno, ve} u £H veku podignuta
crkva u utvr|ewu na Velikoj gradini, o kojoj je napred bilo re~i.
Prednemawi}kom periodu pripada i utvr|ewe na lokalitetu Gradi-
na u selu Gracu, na izvoru reke Vape. Na ovom lokalitetu su, 1987. godine,
vr{ena mawa sonda`na istra`ivawa koja su pokazala da se radi o utvr|e-
wu ve}ih razmera, nepravilnog trougaonog oblika. Bedemi su ra|eni u teh-
nici suhozida, {irine 3,60 i najve}e o~uvane visine 1 metar. Otkriveni
delovi bedema predstavqaju bazu za drvene palisade. @ivot u utvr|ewu
trajao je jako kratko, {to pokazuju otvorene sonde u kojima je na|en mini-
mum arheolo{kog materijala. Na|eni fragmenti keramike se mogu oprede-
25
liti u H££ vek.
Ostaci ovog utvr|ewa bi mogli da se dovedu u vezu sa doga|ajima ve-
zanim za pohod vizantijskog cara Manojla £ Komnina 1149. godine na Sr-

22 L. Niderle, Slovenske starine, Novi Sad 1954, 65 i nap. 6.
23 D. Premovi}-Aleksi}, Sredwovekovna humka na lokalitetu Kobiqka kod Sjenice,
Zbornik Jovana Kova~evi}a (u {tampi); Ista, Sredwovekovne humke na Sjeni~ko-pe-
{terskoj visoravni, Mile{evski zapisi 5, Prijepoqe 2002, 39–46; Ista, Sredwovekov-
ne humke u okolini Sjenice, Glasnik dru{tva konzervatora Srbije 26, Beograd 2002,
86–89.
24 K. Porfirogenit, nav. delo, 49 i nap. 154.
25 D. Premovi}-Aleksi}, Sonda`no istra`ivawe lokaliteta na podru~ju op{tine Sje-
nica u 1987. godini, NPZ 11/1987, 227.