Page 69 - Zbornik 27

70 Dragica Premovi}-Aleksi} NZ27/2003

Krajem H¤£ veka cela Sjeni~ka nahija je imala vla{ki status i upi-
45
sana je kao »nahija Senica u sanxaku Bosna — Vlasi«. O vla{kom statusu
sjeni~kih sela govore i upisani kne`evi, primi}uri i lagatori. Vla{ka,
pastirska sela imala su druga~ije ure|ewe od ratarskih. Ona su imala gla-
vara koji je vr{io sudsku vlast i zvao se sudija, a kasnije knez. Od H£¤ veka
naziv knez je zamewen sa primi}ur, terminom rimskog porekla koji ozna~a-
46
va prvog ~oveka. Me|utim, u pojedinim selima su upisani i kne`evi i
primi}uri, {to bi moglo da zna~i da su imali i razli~ite funkcije.
Deo sela, sa teritorije koju obra|ujemo u ovom radu, pripadao je na-
hiji Bar~e. Radi se o selima: Kladnica, Sugubine, Ponorac, Dru`ini}e,
Borovi}i, a mogu}e i Ursule. I ova sela imaju vla{ki status, a vla{ki ka-
47
tun Ursulovac, sa 47 porodica, pomiwe se jo{ krajem H£££ veka.
Iz popisa se vidi da je jedan broj sela ozna~en terminom vojnu~ka.
Vojnuci su bili poseban turski vojni~ki red na Balkanu koji je regrutovan
iz redova doma}eg hri{}anskog stanovni{tva, prete`no vla{kog. Imali
su obavezu u~estvovawa u ratnim pohodima, a u doba mira su ~uvali puteve
48
i tvr|ave. Na sjeni~kom podru~ju je bilo i derbenxijskih sela, tj. onih ko-
ja su bila u obavezi da ~uvaju klance, klisure i mostove. Stanovnici sela
Kladnice su emri {erifom bili zadu`eni da izgrade most na reci blizu
49
sela, da ga odr`avaju i popravqaju. Radi se o zidanom mostu na reci Uvcu
u zaseoku @vale, koji je potopqen ve{ta~kim jezerom »Sjenica«.
Postojawe vojnu~kih i derbenxijskih sela ne ~udi ako se zna da je
Sjeni~ko-pe{terska visoravan jedini prolaz koji iz zapadnog, vodi u is-
to~ni deo Balkanskog poluostrva. Preko sjeni~ke teritorije prolazili
su: Dubrova~ki, Bosanski i Zetski put. Dubrova~ki put se skoro u potpuno-
sti poklapa sa trasom rimskog puta i od Komina i Kolovrata koji je preko
Sjenice vodio do Rasa, kasnije Novog Pazara i daqe prema Ni{u ili Solu-
nu. Deonica Bosanskog puta je od Priboja i{la na Novu Varo{, a u blizi-
ni Duge Poqane se spajala sa Dubrova~kim putem. Od Plavskog jezera, do-
linom Lima, preko Bihora i Sjenice do Rasa vodio je Zetski put. Nije zane-
marqiv ni put koji je od Beograda i{ao u dolinu Zapadne Morave, a wegov
50
krak preko Ariqa i Ivawice dolazio do Sjenice.
Kako je ve} re~eno, krajem H¤£ i po~etkom H¤££ veka osnovan je Sta-
rovla{ki kadiluk. Glavno sedi{te kadiluka i wegovih kadija, bila je Sje-

45 E. Mu{ovi}, nav. delo, 39.
46 K. Jire~ek, Istorija Srba ££, Beograd 1981, 97.
47 G. [krivani}, Vlastelinstvo sv. Stefana u Bawskoj, Istorijski ~asopis ¤£, Beograd
1956, 191.
48 H. [abanovi}, Kraji{te, 145.
49 E. Mu{ovi}, Nahija (Nova Varo{) Bar~e u H¤£ veku, Seoski dani Sretena Vukosavqe-
vi}a H, Prijepoqe 1982, 241.
50 G. [krivani}, Putevi u sredwovekovnoj Srbiji, Beograd 1974, 68, 112, 125–126.