Page 16 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 43

16 B. Čelebić, Neolitski život u Bijedićima

prahistorijskih, odnosno neolitskih kultura. Tako se već 1961. godine sondažno
1
ispituje neolitsko naselje na Beran-kršu kod Berana, a 1967. godine, kao rezultat
rekognosciranja, u stručnoj literaturi bilježe se i opisuju neolitski lokaliteti Kreme-
štice, također kod Berana, i Trnje (Fig. 1) kod Bijelog Polja (Garašanin 1967: 64).
Međutim, naredne 1975. godine zapčeta su, a 1976. godine završena obimna son-
dažna istraživanja spomenutog neolitskog naselja Beran-krš (Markovič 2006: 81-
82). Nakon toga 1980-tih godina istražen je lokalitet Bijedići/Trnje. Ta arheološka
istraživanja su rađena površinski pod kontrolom arheologa Ljuba Glušca iz bjelo-
poljskog muzeja. Međutim, na lokalitetu Trnje kod Bijelog Polja urađena su arhe-
2
ološka (Fig. 2 i 3) istraživanja pod kontrolom Polimskog muzeja u Beranama 2012.
godine, koja su bila sondažna. Ona su na lokalitetu opet potvrdila prisustvo mlađeg
neolita koji pripada vinčanskoj kulturi. Istraženi lokaliteti Kremeštica, Beran-krš i
3
Trnje, govore jasno o neolitskoj kulturi Polimskog kraja pa i širim dijelovima van
granica Crne Gore. Polimlje je početkom neolita bilo nastanjeno pridošlom popu-
4
lacijom. To su zasigurno bile zajednice „starčevačkog“ kulturnog sloja. Međutim,
još nije dovoljno jasno iz kojeg je pravca doseljavanje krenulo. Najvjerovatnije se
radi o liniji Pomoravlje pravcem Zapadna Morava – dolina Ibra – prevoj Turjak,
duž kojeg je poznato nekoliko „starčevačkih“ naselja. U tom pogledu postoje i
pretpostavke koje ukazuju i na oblast Kosova kao matičnog područja starije neolit-
ske populacije Polimlja (Borinivić 2012: 146-147).

1 Kada je u pitanju bijelopoljski kraj, trebamo navesti doline rijeka Lima, Bistrice i Ljuboviđe,
jer su bile vrlo podesne za rane ljudske kulture. Vidi: Jovo Medojević, Muslimani u Bjelopoljskom
kraju 1477-2002, Almanah, Podgorica 2003, str. 7. Nešto više o geografiji vidi: Branko Radojičić,
Geografija Crne Gore: Regije, Knjiga III, DANU, Podgorica 2008, str, 255-258.
2 JU Muzej Bijelo Polje Arheološka zbirka-Osnovni listovi.
3 Podaci iz dokumentacije Polimskog muzeja u čijoj su organizaciji obavljena istrživanja
kojima je rukovodio P. Lutovac, arheolog spomenutog muzeja. Izvještaj Polimskog muzeja,
Berane 2012. Opširnije o praistorijskim kulturama vidi: Burhan Čelebić, “Praistorija na
tlu Bihora”, Glasnik Bihora 5, Petnjica 2020.
4 Ibidem, str. 11. Velika stijena i Bundučko brdo kod Prijepolja, sasvim jasno govore
o jednom opštezajedničkom obilježju neolitskih kultura koje su se razvijale na ovom
području i koje su stajale u tijesnoj vezi ili su čak istovjetne sa neolitskim kulturama
centralnog Balkana, odnosno Podunavlja. Vidi: Čedomir Marković, Neolit Crne Gore,
Beograd 1985, str. 11. Isto vidi: Isto vidi: Savo Derikonjić, Neolitske zajednice Polimlja:
Prvobitni zemljoradnici i stočari, Edicija YAGAT, Priboj 1996, str. 11-15.