Page 185 - Zbornik 39

39/2016 TRADICIONALNI VEZ PRIKAZAN NA.. 185

Vez i tehnika izrade prikazana na tekstilnim eksponatima u Muzeju
„Ras” Novi Pazar

Za narodnu umjetnost koja je prikazana na tekstilu, a izložena u Muzeju
„Ras” Novi Pazar, vezuju se veoma stare tehnike i postupci izrade. U periodu kra-
jem XIX i početkom XX vijeka uočlјivi su stari slojevi stilizovane geometrijske i
figuralne ornamentike sa jasnim, veoma izraženim i većinom kontrastnim bojama
koje su imale važnu ulogu za simboličnu komunikaciju.
Trgovci u Novom Pazaru su bili veoma uspješni u svom poslovanju pa su za
gradsku, orijentalnu nošnju donosili kvalitetne materijale iz Dubrovnika, uvezene
sa Istoka. To se moglo zaklјučiti iz samog naziva tkanina kao što su: džamfes (svi-
leni baršun), kumaš (svila za dolame), saja (kvalitetna čoha), kutlija (brokat) i dr.
(S. Stanojević, 1928, 140.)
Svilene tkanine su često korištene, naročito u gradskim porodicama. U tom
periodu za orijentalne vezove je najčešće korišćen bez, tanko pamučno platno do-
maće izrade, zatim somot pamučni, a rjeđe svileni. Svila je sve više potiskivala
vunenu nit u narodnom vezu. Svilom su vezeni i ukrašavani peškiri za goste, zatim
svatovski peškiri, ukrašavane bošče, maramice, jastučnice (sl. 1).
Vez sa perlicama je rađen uglavnom na pokrivačima za tablju (sl. 5) i bio je
jedan od zanimlјivih šarenih vezova, kao i aplikacija. Sama aplikacija je vrsta veza
u okviru koga se na kontrasnu podlogu relјefnost postizala time što su se pričvršći-
vali već oblikovani komadi tkanine razne boje (sl. 4).

Sl. 1 – Jastuk-bošča ukrašena svilenim vezom, inv. br. 51