Page 93 - NOVOPAZARSKI ZBORNIK 44-2021

Novopazarski zbornik, 44/2021, str. 91-116 93

Pregled istraženih grobalja novopazarskog kraja

Ovim istraživanjima obuhvaćena su sljedeća džamijska groblja: Altunalem,
Arap, Bor (Hadži Hurem) i Paričke(Hajrudinova), a groblja Gazilar i Veliko, u kojima je
evidentirano oko 80 nišana na kojima postoje različiti turbani, tj. bašluci s fino ukraše-
nim biljnim ornamentima. Pored ovoga zabilježene su preko 42 rozete i oko 29 mačeva.
5
Altunalem džamija:U haremu džamije postoje dva groblja. Jedno je sa lijeve
strane kapije, a drugo sa desne i produžava iza džamije. Evidentirana su u njemu
92 nišana. Mi smo u ovom groblju fotografisali 25 nišana, od kojih su najbrojnije-
rozete na 18 nišana, poslije njih motivi mača na 7 nišana i razni biljni motivi na 4
nišana. Nišani koji posjeduju motiv rozete u obliku stele nalaze se na čelu nišana,
a prečnik rozete je uglavnom od 7 do 20 cm, nišani sa motivom mača imaju turban
i isklesani su sa lijeve ili desne strane natpisa, a dužina mača se kreće između 15 i
50 cm. Razni biljni motivi su također u obliku stele ili su sa rozetama izvedeni ili
sa stilizovanim ibricima (đugumima) i grančicama. Oblici nišana su raznovrsni.
6
Uglavnom su nišani s turbanom i mudžezevom, neki sa gužvama i jednim prevo-
jem ili samo sa prevojima bez gužvi, šehidski, aima i nišana sa bašlukom u obliku
kavuk-turbana i činovničkim turbanima. U haremu džamije postoji nekoliko nišana
u obliku fesa. Pored ovih nišana imamo jedan hadžijski nišan koji je rijedak slučaj
da postoji u našim krajevima. Ovaj nišan je karakterističan po tome što posjeduje
na uglu vrata cikcak bordure. Svakako u ovom groblju postoje ženski nišani sa
solufama i rozetama tako i nišani u obliku stela. Od ovih nišana najviši je dimen-
zija 170x46x6 cm, a najmanji 30x19x4 cm. Najstariji epigrafski nišani potječu s
početka 18, a najmlađi s početka 20. vijeka i ukupno ih ima6 7.
Arap­džamija: Iza džamije sa strane puta koji ide prema općini postoje dva
nišana, jedan sa lijeve strane u obliku stele i mušebek rozetom dimenzija 120x34x7
cm, a drugi sa dva nišana: jedan uzglavni sa mušebek-rozetom, a drugi podnožni s
oblikom cvijeta. Oba nišana su istih dimenzija 154x52x10 cm, a ovi nišani imaju i
santrač koji je dobro sačuvan. Prečnik rozeta i cvijeta je oko 16 cm. Na ovim niša-
nima nema epigrafskih natpisa.

5 Pored ovih grobalja nismo bili na sljedećim mjestima, tj. haremima džamija, a to su:
Ahmed-vojvoda (Koraćka), Bukreš (Palanka), Dibak Ishak, Ferhadija (Trebinjska), Kuri
češme i Lejlek (Ahmed-beg Silahdar). Svakako u knjizi Nišani u haremima Novopazarskih
džamija pronašao sam nekoliko zanimljivih nišana s ornamentima. U ovoj knjizi zapazio
sam dva nišana: jedan je kod Ahmed-vojvoda džamije i posjeduje ornament rozete sa jednom
kapom, ustvari trouglasto izvučenom, a u donjem dijelu je šira (nišan 9, str. 27), a drugi nišan
čista rozeta, u donjem dijelu sa natpisom (nišan B2, str. 233).
6 Skoro iste ornamente na jednom nišanu je zabiležio Mujezinović u Rogatici uz Tekijsku
džamiju. Vidi: Mujezinović m: (1977). Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine. Sarajevo:
Veselin Masleša, 95.