Page 260 - Zbornik 39

260 Esad Muminović, Amela Kučević 39/2016

(Premović, 2013). U posleratnom periodu čaršija je pretrpela znatne izmene –
prepravke i rušenja, a izgrađeni su i neki novi objekti. Ipak, najveće promene su
zabeležene u poslednjih tridesetak godina. Umesto starih zanata koji su izumirali
uvođene su neadekvatne namene; intervenisalo se površno, nestručno, bez analize
i pravilnog pristupa. Zamena kaldrme asfaltom 1965. godine i živ automobilski
saobraćaj dodatno su razbili ambijent i atmosferu čaršije (Kadijević, 1995).
U urbanom smislu, Novi Pazar je poput većine gradova u nekadašnjoj Ju-
goslaviji, a zahvaljujući promenjenim društvenim i ideološkim premisama, doži-
veo drastičnu urbanu transformaciju nakon Drugog svetskog rata. Prvi generalni
urbanistički plan Novog Pazara donet je 1956. godine, čiji je autor bio beogradski
arhitekta Jozef Kortus. Ubrzo zatim su novopazarske arhitekte Toma Milovanović
i Amir Ćorović 1968. godine izradili projekat gradskog centra, koji će mu podariti
potpuno novi prostorni i vizuelni identitet. Ovim rešenjem, kojim dominiraju vi-
soki objekti duž lučne saobraćajnice koji formiraju zid, grad je podeljen na centar
i periferiju (Popadić, 2009).
Kao što se može videti na ovom urbanističkom rešenju, odnos arhitekata
prema postojećem urbanom sistemu i datoj arhitekturi nije podrazumevao uklapa-
nje u postojeću neimarsku tradiciju. U prilog tvrdnji ide i podatak da je u to vreme
trebalo da budu uklonjeni danas najznačajniji preostali objekti iz 18. i 19. veka na
levoj obali reke Raške – zgrada gradskog muzeja, Amir-agin han, simbol grada,
i zgada Uniproma, jedna od najlepših zgrada secesije u ovom gradu – i da ustupe
mesto novim objektima u pseudoslamskom stilu. Ovom arhitekturom gradu je dat
novi identitet, koji svojom formom ne odražava nasleđene urbane vrednosti. Nai-
me, izgrađeni živo oblikovani objekti, zamišljeni da budu nešto novo i drugačije,
svojom naglašenom likovnošću nužno pretenduju na poziciju vizuelno dominan-
tne ili oblikovne poente u gradskom tkivu. Tako je proizvedena nesvrsishodna
konkurencija između elemenata urbane strukture, koji umesto da funkcionišu u
sadejstvu, međusobno deluju kao opozicija. Rezultat ovog prostorno-vizuelnog
nadmetanja jeste snažan utisak urbanističke nekoherentnosti (Popadić, 2009).