Page 161 - Novopazarski Zbornik 36

166 Salih Selimović НЗ 36/2013

srpski vladari pa čak i turski sultan Mehmed II Fatih 1463. godine. Te činjenice
1
samo govore o ulozi i značaju ovog kraja u srednjem veku kao i za celo vreme
turske vladavine do 1912. godine.
Turci Osmanlije postepeno osvajaju delove Stare Raške i prodiru prema
Bosni i ostalim delovima Srbije pa je tako nastao period svojevrsnog dvovlašća.
Posle definitivnog uspostavljanja turske vlasti 1455. godine u Staroj Raškoj i po-
dručje Sjenice je uključeno u tzv. Skopsko Krajište ili Krajište Isa-bega Ishakovića. 2
Srpsko hrišćansko stanovništvo je nastojalo da se uz pomoć evropskih
hrišćanskih država oslobodi turske vlasti. Zato je dizalo ustanke ili se, kao dobro-
voljci, borilo u vojskama Austrije i Mletačke Republike. Turci su 1662. godine
pogubili u Nikšiću 57 srpskih knezova među kojima je bilo i knezova Karlica iz
Morače. Međutim, to nije zaustavilo otpor naroda pa su zbog toga Srbi hrišća-
ni stradavali kako u borbama tako i prilikom krvavih turskih odmazdi. U Kan-
dijskom ratu (1645–1669) stanovništvo ovog kraja nije direktno učestvovalo. U
ovom ratu se već osećala jaka podela domaćeg stanovništva na konfesionalnoj
osnovi koja se do tada nije mnogo osećala. Do konačne podele na konfesionalnoj
osnovi došlo je u Bečkom ratu (1683–1699) kada je i došlo do masovnog strada-
nja i hrišćana i muslimana.
Drugo masovno stradanje i napuštanje srpskog i pravoslavnog i musli-
manskog stanovništva iz Sjeničke kotline desiće se 1809. godine kada se vožd
Karađorđe morao povući sa svojim ustanicima iz tadašnjeg Novopazarskog san-
džaka. Prema nekim izvorima, sa Sjeničko-pešterske visoravni i dela Starog Vla-
ha tada je u Šumadiju otišlo oko 5.000 duša. Muslimani, tadašnji Turci, u velikom
3
broju su pre borbi otišli prema Bosni ili Kosovu i Metohiji i Makedoniji. Po ko
zna koji put se Sjenički kraj praznio ali i naseljavao novim stanovništvom, naj-
češće i najmasovnije iz crnogorskih Brda (Vasojevići, Kuči, Bjelopavlići, Piperi,
Moračani, Rovčani, Kolašinci) i nekadašnje Istočne Hercegovine (Drobnjak, Nik-
šić, Kričak, Pljevlja). Poslednji veliki talas doseljavanja u Sjeničku kotlinu srp-
skog pravoslavnog stanovništva desio se 1829. godine kada je iz Plava, Gusinja
i Bihora došlo oko 100 porodica. Doseljavanje pojedinih hrišćanskih porodica i
4
pojedinaca nastaviće se i kasnije kao što će biti i odseljavanja u Dragačevo, Šu-
madiju, Toplicu. Odmah ili nešto kasnije posle Karađorđevog povlačenja, doselje-
ni su na područje Štavlja Kaličani, Petrovići, Mijajlovići, Zagarađani, Pavlovići,
Ašani, Biočani, Pejčinovići, Živaljevići, Spasojevići-Rabreni, Sredojevići, Rajko-
vići, Milevići. Od ovih porodica će se kasnije izdvojiti brojne nove kao Popovići,

1 Салих Селимовић, Сјеницa (друго допуњено издање), АРИОМ, Београд, 2013, 15, 16.
2 Hazim Šabanović, Krajište Isa-bega Ishakovića, Orijentalni institut u Sarajevu, Sarajevo,
1964, XLVII; Isti, Bosanski pašaluk, Svjetlost, Sarajevo, 1982, 33.
3 Салих Селимовић, Порекло становништва и миграциона динамика у: Сјенички крај,
Географски факултет, Београд, 2004, 169.
4 Данило Вуловић (приредио), Нахија пожешка, Књажева канцеларија, књ. I (1815–1839),
Београд, 1953, 249–256.