Page 137 - Novopazarski Zbornik 36

НЗ 36/2013 SELO VRBICA U TURSKIM POPISIMA 141

Kada se govori o procesu islamizacije na području Bihora, turski popisi
iz XV veka ne pominju muslimansko stanovništvo, dok se u popisima XVI veka
pominje islamizirano stanovništvo. Muslimansko stanovništvo u Bihoru je živelo
83
po selima, i u XVI veku (gradskih naselja nije ni bilo) pomešano sa hrišćanima.
Jedan od takvih primera iz XVI veka je i selo Vrbica, gde se Muslimani u drugoj
polovini XVI veka javljaju i kao baštinici.
Proces islamizacije je dosta jači u XVII veku a kao jedan od glavnih fak-
tora koji je uticao na to bio je ekonomski moment. Većina hrišćana u želji da
84
sačuvaju svoja bogatstva primili su novu veru — islam, i time su obezbeđiva-
li ravnopravan status sa pripadnicima islama. Islam je prihvatilo, u prvom redu
plemstvo, ali ni seljaci nisu bili imuni od prelaska u islam, jer su tada imali mo-
gućnost da dospiju do visokih položaja u državi. Za jedan broj hrišćana to je bio
motivacioni faktor pored ostalih za ubrzanu islamizaciju. 85
Mere sultana Selima II prema hrišćanima krajem XVI i u XVII veku,
takođe, su uticale na širenju islama u Bihoru, pa i šire. Selim je nametao nepod-
nošljive poreze hrišćanima, a od takvih poreza oslobađao je hrišćanske kuće ako
je neko od članova porodice primio islam. Masovnim prelaskom u islam menja
se etnička, verska i nacionalna slika stanovništva na ovim prostorima. Masovniji
86
prelazak u islam nastaje početkom XVIII veka.
Zbog povoljnih uslova Bihor su naseljavali, u različitim vremenskim raz-
dobljima, doseljenici iz Crne Gore i Brda koji su poslije doseljavanja većinom
primili islam.
Osnovni razlozi za brojna migraciona kretanja u XIX veku su težak eko-
nomski položaj praćen nemirima i ratnim godinama; novi teški nameti; nešto blaži
proces islamizacije; primamljiva ponuda srpske vlade da se naseli Srbija; gladne
godine; bolesti itd.
Sve ove navedene karakteristike vezane za proces islamizacije kao i mi-
gracije stanovništva vezane za Bihor bitno su uticale i na Vrbicu. Sam početak
islamizacije u Vrbici javlja se u XVI veku kao u većini bihorskih sela. U 1571.
godini od Muslimana samo Ibrahim umesto patronima uz lično ime nosi oznaku
„b. Abdulaha“, što će reći „sin božji“, čime je izbegnuto spominjanje hrišćanskog
imena oca novoislamizovanog. Ostalima su lična imena i imena očeva islamska
pa se ne mogu utvrditi oni koji potiču iz ranije islamizovanih porodica. Ako se
uzmu ove činjenice može se reći da je proces islamizacije u Vrbici počeo počet-
kom, ili sredinom XVI veka.

83 Ејуп Мушовић, Муслимани Црне Горе од пада Зете (1449), Музеј „Рас“, Нови Пазар,
1997, 37–38.
84 Ејуп Мушовић, Исламизација у Новопазарском санџаку, Историјски записи, Година
XXXIV, 3–4, Titograd, 1981, 12.
85 Милан Булатовић, nav. delo, 36.
86 Isto, 36–37.